بایسته های رقابت انتخاباتی سالم و اخلاقی در تراز جمهوری اسلامی

به گزارش درگیلان، مجید رحمانی در یادداشتی نوشت:

جمهوری اسلامی ایران سبکی نوین در حاکمیت جهان امروز محسوب می شود که همواره نقش واقعی و اصیل مردم در تصمیم گیری های اساسی را همراه خود داشته است. انتخابات پی در پی، مشارکت مردمی گسترده، حضور سلایق مختلف در رقابت های انتخاباتی در نظام اسلامی ایران؛ جلوه ای ویژه از مردم سالاری دینی را به جهان عرضه نموده است و بعنوان برگ برنده کارآمدی و بالندگی نظام اسلامی محسوب می شود.

پرواضح است که انتخابات در نظام اسلامی با سایر نظام های دنیا دارای تفاوت هایی بوده و براساس آموزه های دین مبین اسلام؛ مخالف برخی شیوه های رایج برگزاری انتخابات در دموکراسی های غربی می باشد، چراکه در بسیاری از موارد، اخلاق انسانی در آن زیر پا گذاشته می شود و از هر وسیله ای برای تبلیغات و رسیدن به قدرت استفاده می نمایند. یکی از شاخصه‌های مهم نظام انتخاباتی جمهوری اسلامی، سلامت رقابت‌های انتخاباتی است که همواره در ادوار مختلف تلاش شده در قانون گذاری، اجراء و نظارت، ساز و کارهای مناسبی برای حصول انتخابات سالم با شاخصه های مورد انتظار نظام اسلامی به اجرا درآید.

سلامت انتخاباتی دارای دامنه وسیعی است و رعایت اخلاق را می توان از مهمترین شاخصه های آن نام برد که این شاخصه، همه ارکان انتخابات اعم از مجریان، ناظران، کاندیداها و طرفدارانشان را در بر می گیرد؛ بنابراین یکی از مهمترین شاخص های تحقق سلامت انتخاباتی رعایت اخلاق در میدان رقابت‌هاست.

توجه به مسائلی از قبیل دروغ، تهمت، افترا، تخریب، بزرگ‌نمایی مشکلات، اسراف، هزینه‌کردهای غیرشرعی، دادن وعده‌های غیرواقعی، خرید رأی و… نمونه‌هایی از دغدغه‌هایی است که توجه به آن‌ها و پرهیز از آن می‌تواند متضمن سلامت رقابت انتخاباتی باشد. پرهیز از شیوه های پروپاگاندایی و جنگ روانی و همچنین استفاده از برخی تکنیک های رقابت های انتخاباتی از جمله تکرار، مغالطه، برچسب زنی، کلی گویی، شایعه سازی، ایجاد هراس، ایجاد نا امیدی و… نیز از شیوه هایی است که در یک رقابت سالم و بر پایه اخلاق اسلامی جایگاهی ندارد.  این اصول در سطوح مختلف رقابت انتخاباتی همچون تبلیغات، مناظرات، گفتگوها، مصاحبه‌ها، یادداشت‌ها و تحلیل‌های مطبوعات و رسانه های وابسته به جریان‌های سیاسی و همچنین در رقابت نزد طرفداران و هواداران باید مورد توجه قرار گیرد.

برخی از قوانین از جمله قانون انتخابات، قانون تبلیغات انتخابات، قانون مطبوعات و… به لحاظ قانونی زمینه ساز جلوگیری از رفتارهای غیر متناسب با رقابت سالم در عرصه های انتخاباتی کشور می شوند و برخی از بداخلاقی های انتخاباتی نیز بعنوان رفتارهای مجرمانه در زمان انتخابات محسوب می گردند، از  جمله موارد متعددی که می توان به آن اشاره نمود عبارتند از: هرگونه انتشار مطلب و محتوا که موجب افشای اسرار و هتک حیثیت داوطلبان و نامزدها می شود؛ نشر اکاذیب و تبلیغات علیه کاندیداها؛ انتشار هر مطلب و محتوا در جهت تحریک، ترغیب، تهدید و تطمیع افراد؛ خرید و فروش رأی و سایر روش های تقلب در رأی گیری؛ تبلیغات نامزدهای انتخاباتی خارج از زمان مقرر شده، محدوده مشخص برای انتشار اقلام تبلیغی و تعداد ستادهای انتخاباتی به جهت برگزاری رقابتی عادلانه و دهها مورد دیگر که براساس قانون تعیین و تخلف ار آن جرم شناخته شده است و به نوعی موجب پیشگیری و موجب رقابت سالم در چهارچوب قانون می گردد.

بدیهی است که بسیاری از بایسته های رقابت اخلاقی و اسلامی تنها با قوانین سلبی و تعیین جرم و برخورد با متخلف محقق نخواهد شد و انتخابات مطلوب و مدنظر تعالی کشور، نیازمند فرهنگ سازی عمومی است. لذا بایستی در این زمینه فعالیت های ایجابی، تبلیغی و ترویجی از سوی همگان صورت پذیرد و با اطلاع رسانی به آحاد جامعه و دعوت نامزدها و طرفدارانشان به حاکمیت قانون و اخلاق ضمن پیشگیری از تخلفات انتخاباتی، یک رقابت اخلاقی و اسلامی برگزار گردد.

رقابت انتخاباتی سالم و اخلاقی مورد توجه بنیانگذار کبیر انقلاب اسلامی بوده و همواره مورد تأکید مقام معظم رهبری قرار داشته است لذا مروری بر این رهنمودها؛ شاخصه های اصلی یک رقابت انتخاباتی سالم و در تراز جمهوری اسلامی را نمایان تر می سازد و راهبردی است:

رعایت اخلاق اسلامی؛ «از آقایان کاندیداها و دوستان آنان انتظار دارم که اخلاق اسلامی ـ انسانی را در تبلیغ برای کاندیدای خود مراعات و از هرگونه انتقاد از طرف مقابل که موجب اختلاف و هتک حرمت باشد خودداری نمایند.» (صحیفه امام ج ۱۲ ص ۱۲) «دروغ، اهانت، دستگاهها یکدیگر را متهم کردن، شایعه پراکنی، افتراء به رقیب، تحریک عصبیت های گوناگون؛ این ها هیچکدام با انتخابات اسلامی سازگار نیست. این خطاب به همه جناح هاست؛ خطاب به اشخاص یا جناح معینی نیست. این وظیفه همه ی ماست.» (مقام معظم رهبری ۱۵ مرداد ۱۳۸۲) «از بد اخلاقی های انتخاباتی باید بشدت پرهیز کنند؛ بدگویی کردن، اهانت کردن، تهمت زدن، برای عزیز کردن خود و یا نامزد مورد نظر خود، دیگران را و رقبا را در چشم مردم خوار کردن، اینها راه و روشهای اسلامی نیست. رقابت باید باشد؛ رقابت مثبت و پرشور، اما با رعایت موازین اخلاقی.» (مقام معظم رهبری ۱۵ دی ۱۳۸۶) «انتخابات باید سالم باشد، رقابتی باشد. رقابت غیر از خصومت است، رقابت عیر از تهمت زنی متقابل است؛ اینها را باید همه مواظب باشیم. رقابت این نیست که کسی اثبات خود را متوقف بر نفی دیگری بداند. رقابت این نیست که کسانی برای جلب نظر مردم، وعده های خلاف قانون اساسی، خلاف قوانین عادی بدهند؛ اینها نباید باشد. کسانی که وارد عرصه ی انتخابات می شوند، چه از طرف مجریان و مسئولان، چه از طرف کسانی که نامزد می شوند، بایستی به آداب و شروط یک حرکت عمومیِ سالم پایبند باشند، متعهد باشند.» (مقام معظم رهبری ۱۹ دی ۱۳۹۰)

تخریب نکردن رقبا؛ «حیثیتوآبرویمومندراسلامازبالاترینووالاترینمقامبرخورداراستوهتکمومنچهرسدبهمومنعالمازبزرگترینگناهاناستوموجبسلبعدالتاست.» (انتخاباتدراندیشهامامخمینی (ره ) تبیاندفتراولص۳۳۴) رهبر معظم انقلاب قبل از برگزاری انتخابات مجلس هشتم: «در همین انتخابات اگر بد عمل بکنیم، به هم بد بگوییم، با هم کینه‏ورزی کنیم، به یکدیگر تهمت بزنیم، بر خلاف قوانین و مقررات رفتار کنیم، می‌تواند وسیله‏ی سقوط و ضعف و انحطاط باشد؛ دست خود ماست؛ امتحان الهی است.» (مقام معظم رهبری۲۱ مهر ۱۳۸۶)«من بطور جد از همه کسانی که نسبت به نامزدهای مختلف علاقه مندی ای دارند، درخواست می کنم، اصرار می کنم که این علاقه مندی خودتان را از راه تخریب دیگران، اهانت به دیگران، متهم کردن دیگران نشان ندهید. هرچه می خواهید، از نامزد مورد علاقه ی خودتان تمجید کنید؛ تعریف کنید، اما دیگران را تخریب نکنید. این علامت بدی است. (مقام معظم رهبری۱۲ دی ۱۳۸۶)«رقابت این نیست که کسی اثبات خود را، متوقف بر نفی دیگری بداند.»(مقام معظم رهبری۱۹ دی ۱۳۹۰)

عدم تخریب اذهان عمومی؛ «مردم در انتخابات موظفند، موظف شرعی هستند که اختلافات کوبنده را از آن دست بردارند؛ یعنی یک تکلیفی متوجه به همه هست. (امام (ره) صحیفه نور جلد ۱۸ صفحه ۱۷۳)«نامزدهای محترم توجه داشته باشند اذهان عمومی را تخریب نکنند. این همه نسبت خلاف دادن به این و آن، تخریب‌کننده‏ی اذهان مردم است؛ واقعیت هم ندارد، خلاف واقع هم هست.» (مقام معظم رهبری۲۲ اردیبهشت ۱۳۸۸)فقط واقعیت را به مردم بگویند؛ هم واقعیت اوضاع کشور و هم واقعیت در مورد خودشان. کاندیداها نباید برای جلب رأی مردم، به تخریب نامزدهای دیگر و همچنین تخریب واقعیات جامعه اقدام کنند.» «خراب کردن ذهن مردم و چهره مسئولین دلسوز، اشکال دارد.»(مقام معظم رهبری۱۵ فروردین ۱۳۷۱)

عدم تنازع؛«نگذارند اختلاف نظر به تنازع برسد. این تنازع موجب فشل و ضعف قوا خواهد شد.» (مقام معظم رهبری ۱۵ مرداد ۱۳۸۲)  «آن کسانی که نظام، قانون اساسی و امام را قبول دارند، باید به میدان رقابت بیایند؛ منتها رقابت سالم و نه رقابت لجوجانه و عنادآمیز.»(مقام معظم رهبری ۱۸ بهمن ۱۳۸۲)«هر کدام از نامزدهای محترم هم طرفدارانی دارند. بعضی‏ها از این طرفداران متعصب هم هستند، خیلی علاقه‏مند سرسخت‌اند به آن نامزد خودشان. خیلی خوب، باشند، حرفی نیست؛ اما مواظب باشید، مراقب باشید که این علاقه‏مندی‏ها به اصطحکاک نینجامد، به اغتشاش نینجامد.» (مقام معظم رهبری۱۴ خرداد ۱۳۸۸)

پرهیز از وعده غیر عملی؛ «مردم توجه باید داشته باشند که تبلیغات رنگین و متنوع ملاک نیست؛ وعده های غیر عملی ملاک نیست… آقایان و خانم های نماینده! وظیفه نماینده این نیست که وعده های عمرانی و فلان پروژه، فلان کار منطقه ی انتخابی خود به مردم بدهد. این ها کار اجرائی است، کار دولت است. وظیفه نماینده این است که بتواند قانون مورد نیاز کشور را پیدا کند، آن قانون را جعل کند. وقتی قانون شد- یعنی قاعده ای گذاشته می شود- دستگاه های اجرائی و قضائی برطبق قانون عمل بکنند و عمل می کنند. وعده های غیرعملی دادن، وعده های بزرگ دادن، این ملاک نیست؛ باید مردم توجه کنن؛ گاهی علامت منفی هم هست.» (مقام معظم رهبری ۱۲ دی ۱۳۸۶)

عدم اسراف در تبلیغات؛ «در این تبلیغات اسراف هم نشود. بنده گمان می کنم اگر کسی برای خدا از اسراف در تبلیغات و کارهای ناباب اجتناب کرد، خدای متعال به او کمک خواهد کرد و او را در مقصودی که دارد، موفق خواهد گرداند.» (مقام معظم رهبری ۲۴ بهمن ۱۳۸۲) «یکی ازکارهایی که بنده چه در تبلیغات انتخابات مجلس و چه در انتخابات ریاست جمهوری همیشه نگران آن هستم، این است؛ نه خودشان تبلیغات پرخرج کنند، نه به طرفدارانشان اجازه دهند. بعضی افراد ممکن است بگویند به ما ربطی ندارد؛ این کار پر خرج را دیگران می کنند؛ شما بگویید نکنند.» (مقام معظم رهبری ۲۸ اردیبهشت ۱۳۸۰)

تبلیغ صحیح؛ «فضای انتخابات باید با فضای سالمی باشد؛ فضای تبلیغات باید با فضای پروپاگاندهای معمول دنیا تفاوت داشته باشد. تبلیغ صحیح و حق است؛ اما با معنای واقعی کلمه، با حفظ حدود شرعی کلمه، به دور از فریب، به دور از کارهای دروغین و نمایشی، به دور از متهم کردن این و آن. نمی شود ما بگوییم که مسئولان انتخابات، نسبت به این قضیه هیچ مسئولیتی ندارند؛ این شرط سلامت انتخابات است.» (مقام معظم رهبری ۲۷ آذر ۱۳۷۰)

امید است در انتخابات پیش رو با توجه به جایگاه دین و اخلاق در نزد ایرانیان؛ در انتخاباتی که مظهر اقتدار وآبروی کشور است با ترویج نگاه قانون گرا و اخلاق مدارانه به رقابت های انتخاباتی و به دور از فضاسازی کاذب و هیاهوی رنگی، انتخاباتی در تراز جمهوری اسلامی ایران و به تعبیری انتخاب بهترین ها حاصل گردد؛ چرا که با لحاظ شیوه های تبلیغ اخلاقی و اسلامی از سوی طرفین رقابت و عرضه عادلانه و صادقانه نامزدها، امکان انتخاب اصلح برای مردم نیز فراهم می گردد.