یادگاری از کلانتر رشت/ عمارت ابریشمی موزه اسناد علوم و فنون گیلان می شود

به گزارش گیلانستان، مهری شیرمحمدی؛ هفتم دی ماه ۱۳۹۵ گزارشی منتشر شد که نشان می داد بخشی از سقف تالار آیینه عمارت ابریشمی رشت که در فهرست بناهای میراثی ثبت شده است، فروریخته است. خوشبختانه این گزارش منجر به تلاش بیشتر دانشگاه گیلان به عنوان مالک بنا برای تخصیص اعتبار جهت مرمت عمارتی شد که توسط کلانتر رشت در دوره «ناصرالدین شاه قاجار» در رشت ساخته شده بود.

اکنون با خبر شدیم عمارتی که سال ۱۳۷۹ در فهرست آثار ملی ثبت شده، قرار است به عنوان «موزه اسناد دانشگاه گیلان» تغییر کاربری یابد.

بنای ابریشمی در ۲ طبقه با یک گربه روی بلند ساخته شده است. این بنا، تنها عمارتی است که «تالار آیینه» و «چینی خانه» دارد. اگرچه چینی خانه آن به عظمت مجموعه میراثی «شیخ صفی الدین اردبیلی» نیست، ولی دیدن بشقاب‌های چینی با نقوش منحصربه‌فرد که در بخش‌های مختلف دیوار جانمایی شده، تحسین برانگیز است. بشقاب‌های چینی در دیوار، بدنه شومینه و طاقچه‌ها و از آن زیباتر، کاسه‌های چینی با نقش گل مرغی در رف‌های نزدیک به سقف، هر بیننده‌ای را مجذوب می‌کند. در بدنه دیواها و طاقچه‌ها، مجموعا ۷۹ کاسه و بشقاب تعبیه شده است. ۵۲ کاسه گل مرغی هم در رف‌های نزدیک به سقف جاسازی شده است.

از دیگر زیبایی های عمارت، وجود تالار آیینه است. تالاری که اگر مقابل یکی از آئینه های تخت دیوار بایستید، تصویر خود را در آئینه های تو در تو خواهید دید. «تالار آیینه» به شکل T به‌طول ۹۰/۱۱ و عرض نهایی ۲۰/۷ متر طراحی شده است، بخشی از این تالار مزین به گچبری است و قطعات آیینه در اشکال مختلف در بدنه و سقف جاسازی شده است. این تالار به‌وسیله دو ستون گچی با شیرسرهای تزئینی از قسمت جلو جدا شده است.

در تالار آیینه، ۱۲ تاقچه با قوس نیم‌دایره هست که داخل آن‌ها با آیینه یک‌دست پوشانده شده است. ازاره بخشی از تالار، از قطعات سنگ مرمر به ارتفاع ۱۰.۱ متر تا زیرتاقچه است. دیگر اتاق‌های طبقه فوقانی مزین به گچ‌بری است ولی اتاق‌های طبقه نخست که به عنوان بخش اداری بنیاد نخبگان استفاده می‌شود، فاقد تزئینات است.

بنابر گزارش پرونده ثبتی، این عمارت بنایی است که از خانواده «حاج میرزا اسماعیل حاکمی» از متنفذین پیربازار رشت به‌جا مانده است. وی، در زمان «ناصرالدین شاه» به عنوان کلانتر رشت منصوب شد و به همین دلیل وی را «حاج حاکم» می‌خواندند. این بنا توسط پسر کوچکتر حاج حاکم یعنی «حاج قاسم» معروف به «عالیجناب» احداث شده است.

در سال ۱۳۱۸ خورشیدی، «میرزا احمد ابریشمی» این خانه را از «عباسعلی حاکمی»، ورثه حاج قاسم خریداری کرد و از آن پس به نام «عمارت ابریشمی» معروف شد.

در سال ۱۳۷۷، دانشگاه گیلان بنا را از مالک وقت خریداری کرد و مدتی آن را به عنوان دانشکده معماری تغییر کاربری داد. پس از تغییر مکان دانشکده معماری، دانشگاه گیلان عمارت را در اختیار «بنیاد نخبگان» گیلان قرار داد.

مساحت کلی محوطه و بنا تقریبا ۲هزار مترمربع و مساحت زیربنا ۶۵۰ متر مربع است. حیاط عمارت از چهار طرف با دیوارهای آجری قرمز رنگ به ارتفاع پنج متر که با آهک بندکشی شده است، محصور شده و دیوارهای ضلع جنوبی و شمالی در بالا دارای یک ردیف رف است. این دیوارها با طاق‌نما تزیین شده و محوطه باغچه‌بندی شده و مشجر است و در وسط آن حوضی به طول ۶ متر و عرض چهار متر قرار دارد.

سطح محوطه قبلا با قلوه سنگ‌های صیقلی سنگفرش شده بود ولی متاسفانه در سال‌های گذشته به صورت ساده با موزاییک فرش شده است.

حالا با خبر شدیم این عمارت فاخر قرار است به عنوان «موزه اسناد علوم و فنون گیلان» تغییر کاربری یابد. اگرچه روابط عمومی دانشگاه گیلان اعلام کرده این طرح هنوز به مرحله اجرایی وارد نشده است، ولی معاون میراث فرهنگی و گردشگری گیلان از جمع‌آوری ۱۶۰ قلم شی و صدور مجوز از سوی سازمان میراث فرهنگی کشور خبر می‌دهد.

«ولی جهانی» با اشاره به نظارت بر مرمت عمارت ابریشمی از سوی میراث فرهنگی گیلان، اظهار کرد: اداره کل میراث فرهنگی گیلان، برای مرمت بنای ابریشمی، ۲۰۰ میلیون تومان از محل اعتبارات سازمان میراث فرهنگی هزینه کرده است.

وی اعلام کرد: پیش‌نویس تفاهم‌نامه تغییر کاربری عمارت ابریشمی به موزه علوم و فنون آماده شده است و به همین منظور تاکنون ۱۶۰قلم شی موزه‌ای صورت‌برداری شده و برای این تغییر کاربری مجوزهای لازم نیز از سوی میراث فرهنگی کشور صادر شده است.

پایان پیام/شبستان