آیین مردم غرب گیلان در ایام محرم/ از علم بندی ماسوله تا تعزیه عاشورای ضیابر

به گزارش گیلانستان، مائده فلاحتکارضیابری: درآستانه محرم و ایام عزاداری سیدالشهداء امام حسین(ع)، گیلان با نصب پرچم، بیرق و نمادهای عاشورایی و بنرهای تسلیت ایام سوگواری، سیاه‌پوش شده است. با نگاهی کلی به بازارهای گیلان به وضوح می توان بوی محرم را از میان عود و گلاب و اسپند و طبل و لباس‌های سیاه محرمی مشاهده کرد، این روزها بیشترین خرید مردم از بازار اجناس محرمی است که همه به عشق امام حسین(ع) رقم می‌خورد.

آماده کردن مساجد و حسینیه ها و غبارروبی آنها برای برپایی آیین‌های عزاداری و ساماندهی هیات و آماده کردن ادوات و تجهیزات صوتی عزدارای همه و همه نشان از ارادت به سرور و سالار شهیدان است.

در این ایام، عاشقان اباعبدالله الحسین(ع)، در گیلان، همانند سایر نقاط کشور، با حضور در هیئت‌ها و تکایا، ضمن رعایت پروتکل‌های بهداشتی، به عزاداری و نوحه سرایی خواهند پرداخت.هر نقطه از گیلان آداب و رسوم مخصوص خود را برای برپایی عزاداری‌های حسینی دارد که مناظری زیبا از عشق ، دلدادگی و ارادت به اهل بیت (ع) را به نمایش می گذارد.

*علم بندی ماسوله

یکی از آئین‌ های عزاداری در این ماه، مراسم ویژه «علم بندی» است که از یک روز مانده‌ به ‌ماه محرم تا روز هفتم این ماه در مناطق شهری و روستایی استان گیلان، با آئین‌ های خاصی برگزار می ‌شود. علم‌بندی با روشن کردن شمع، نذر و نیاز و حاجت خواهی همراه است، شخصی که نذر و نیتی دارد، پارچه سبز رنگی را بر علم می‌بندد.

در این مراسم، مردم مناطق مختلف با پذیرایی از عزاداران در مساجد و حسینیه ها، با تشکیل دستجات مختلف سینه‌ زنی و خواندن نوحه، پرچم‌های سیاه را به نشانه عزاداری سیدالشهدا بر بالای سر در مساجد و گنبدهای آن نصب می ‌کنند، این مراسم در شهرک تاریخی ماسوله جلوه ‌ای ویژه دارد و هر سال افراد زیادی برای شرکت در این مراسم به این مناطق مسافرت می‌کنند. اهالی ماسوله به این رسم «طوق‌بندی» می‌گویند.

*تعزیه عاشورای ضیابر

تعزیه از جمله آیین‌های گیلانیان است که سالیان سال همگام با سراسر کشور در ایام شهادت امام حسین (ع) و یارانش در شهر‌ها و روستاهای این استان به اجرا در می‌آید.

مراسم تعزیه در شهرستان ضیابر که در ۴۵ کیلومتری شهر رشت واقع شده، نیز هر ساله با شکوه خاصی در ایام محرم به خصوص در دو روز تاسوعا و عاشورا برگزار می‌شود که مراسم شبیه خوانی عاشورا در این منطقه از پیشینه‌ای چند صد ساله برخوردار بوده و در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.

در روز عاشورا در کنار دسته‌های عزاداری، بعد از اذان ظهر، هیات ذوالجناح حرکت می‌کنند، از جمله صحنه‌هایی که در این روز نمایش داده می‌شوند حرکت کجاوه‌ها و خیمه‌های امام حسین (ع) و اهل بیت امام است که به صورت نمادین ساخته شده‌اند. این خیمه‌ها در واقع حرکت امام حسین (ع)از مدینه تا مکه و مکه تا کربلا را نمایش می‌دهند.

*تشت گذاری

مراسم تشت گذاری یکی از قدیمی‌ترین سنت‌های ماه محرم است که با این آیین، سوگواری‌های حسینی آغاز می‌شود این مراسم در منطقه سنگ بست ماسال هرساله برگزار می شود، تشت‌های آب که رمزی از فرات هستند در مسجد آورده می‌شود و این سنت به پیروی از اقدام امام حسین (علیه السلام) و یادآور رفتار جوانمردانه او در مقابل سپاه حر است که به روایتی آن حضرت، در روز ۲۷ ذیحجه، علیرغم کمبود آب دستور می‌دهد، تشت‌ها توسط آب‌های موجود در مشک‌ها پر شود که هم یاران وی و هم سربازان حر از آن استفاده کنند و نیز احشام موجود در هر دو کاروان نیز سیراب شوند.

 قربانی کردن گوسفند توسط اهالی محله سنگ بست و اطعام، مداحی، سخنرانی، خواندن شعرهای آیینی از جمله سنت‌های همیشگی این مراسم است.

*شام غریبان حسینی

آئین «شام غریبان حسینی»، عزاداری با شمع در شامگاه روز عاشورای حسینی است که از دیگر آئین‌های سنتی در گیلان است،  در این مراسم، عزاداران حسینی با تشکیل دستجات سینه زنی و با در دست گرفتن شمع ‌هایی روشن، به نوحه خوانی و سینه زنی می‌ پردازند، این آیین در شهرستان ماسال بیشتر نمود پیدا کرده و چند سالی است که به صورت زنده از شبکه‌های تلویزیونی پخش می‌شود.

گفتنی است، آیین های عزاداری ماه محرم همه ساله در سراسر ایران با شور و عشق خاص مردم به ابا عبدالله الحسین (ع) برگزار می شود و عاشقان آن حضرت ارادت و تجدید میثاق خود را هر سال در قالب عزاداری مستحکم‌تر می‌کنند.

پایان پیام/شبستان