نوای موزیک دارالایتام بلدیه انزلی در«موزیک جیگا»/ حافظیه انزلی مرمت می شود

به گزارش گیلانستان، مهری شیرمحمدی؛ ستون‌های بلند و سفید و پله‌هایی با ارتفاع کم، با کاشی‌های زرد و قرمز رنگ پریده مرا به سوی خود فرا می‌خواند. از پله‌ها که بالا می‌روم، تصویر چنگ باربد بر کف «موزیک جیگا» نقش بسته است. تصویری که حالا در اثر فرسایش و پا خوری هنرمندان انزلی، نیاز به «باربُدی» دارد که دوباره نوای خوش الحانش تا موج شکن شنیده شود و خستگی را از «مالا»ها بدر کند.

گنبدی که بر هفت ستون جایگاه موزیک شهرداری انزلی را استوار نگه داشته، گویی فضای سالن‌های اپرا را تداعی می‌کند. وقتی پا بر دایره مرکزی جایگاه موزیک می‌گذارم، نقوش چنگ باربد دور تا دور این دایره را فرا گرفته و وقتی به گنبد مینای بالای سرم نگاه می‌کنم، می‌بینم همین نقطه مرکز عالم شده است. چشم ها را می‌بندم، نوایی از زمان‌های دور می‌شنوم، صدای سازهای لهستانی در دست کودکانی که درد یتیمی را در پس سازه‌های کوبه‌ای پنهان می‌کنند و با شادی همشهریانشان، تلخندی بر لب می‌نشانند. کاش می‌شد صداها را بازیابی کرد.

چشم که باز می کنم، فروریختگی بخش‌هایی از جداره گنبد، مقابل دیدگان قرار می‌گیرد. سقف گنبدی جایگاه ترنم انزلی از بیرون و درون جابجا پوسیده و رنگ‌های سفیدش فرریخته است. این فرسودگی در تزئینات نمای رومی دور گنبد هم مشاهده می‌شود که در اثر رطوبت، نقوش تکرار شونده به سیاهی می‌زند. موزیک جیگا حالا خاطره نوستالژیک مردم انزلی شده است.

این بنای زیبا که ۲۶ آذرماه ۱۳۵۶ در فهرست آثار ملی ثبت شده، روزهایی را به یاد دارد که گروه موزیک ایتام شهرداری انزلی از پله‌های آن بالا می‌رفتند و برای شادی و نشاط مردم موزیک می‌زدند. مشاور کمیسیون گردشگری شورای شهر انزلی، درباره جایگاه موسیقی و چگونگی ساخت موزیک جیگای انزلی می‌گوید: بندرانزلی در واقع دروازه اروپا بود. مسافرانی که بین شمال و جنوب کشور در تردد بودند، گاهی مجبور می‌شدند به دلیل تلاطم دریا و یا نبود اقامتگاه در انزلی بمانند. بنابراین ناچار بودند با هنرهایی که دارند، امرار معاش کنند. یکی از این هنرها اجرای زنده موسیقی بود. به همین دلیل مردم انزلی از سال‌های بسیار دور زمینه و پذیریش گروه‌های موسیقی را داشتند.

«محمود عباسیان امین» می‌افزاید: انزلی جزو نخستین شهرهایی است که صاحب بلدیه شد و ساختمان فعلی شهرداری اوایل دوره پهلوی ساخته شد. بلدیه انزلی در دوره پهلوی، پرورشگاهی برای کودکان و نوجوانان بی‌سرپرست داشت. بلدیه با تعلیم این کودکان، یک گروه موزیک آموزش داد. این گروه روزها برای نشاط و شادی مردم، در بلوار ساحلی موزیک می‌نواختند. البته گروه‌های فعال موزیک دیگری هم بودند ولی دسته موزیک شهرداری انزلی به دسته موزیک دارالایتام معروف بود. تصویری از این دسته موزیک در سال ۱۳۰۸ بجا مانده که ۳۷ نفر کودک و نوجوان، با لباس‌های متحدالشکل و با سازهای لهستانی روی پله‌های بلوار انزلی اجرای زنده موسیقی داشتند.

این فعال حوزه گردشگری توضیح می‌دهد: همین پیش زمینه‌ها باعث شد محمد روشن شهردار وقت انزلی(۱۳۰۶ تا ۱۳۱۳)، در حیاط شهرداری جایگاه ویژه‌ای برای دسته موزیک بسازد. در سال ۱۳۱۱ خورشیدی یک مهندس آلمانی و معمار یونانی، ساخت جایگاه موزیک را با استفاده از الگوهای معماری یونان بر عهده گرفتند.

عباسیان می‌گوید: نوع معماری موزیک جیگا، تداعی‌گر «حافظیه شیراز» است. اما این بنا چهار سال زودتر از آرامگا حافظ ساخته شد. طراح حافظیه شیرزا یک فرانسوی بود. بنابراین نه بنای انزلی از روی حافظیه ساخته شده و نه حافظیه از روی جایگاه موزیک انزلی. هر دو الگوبرداری از معماری یونانی بوده است.

در زلزله تابستان ۱۳۶۹، جایگاه موزیک انزلی، آسیب می‌بیند ولی بعدها مرمت می‌شود. حالا ۳۰سال از آن مرمت گذشته است. انزلی بیشترین میزان بارندگی را در نوار ساحلی دارد، طبیعی است که رطوبت بیش از حد، بر این بنای زیبا تاثیر نامطلوب داشته باشد. شکاف گنبد جایگاه موزیک هر روز بیشتر می‌شود. موزاییک‌های رنگی پله‌ها رنگ بر رخسار ندارد و معلوم است که موزاییک‌هایی که تصویر چنگ باربد، هنرمند دوره ساسانی، بر آن نقش بسته به عمد و غیر عمد، خراشیده شده است.

«پیمان تنگبریس» می‌گوید: بناهای تاریخی، هویت‌های معماری ما هستند و میراثی بجامانده از نیاکان ماست که باید حفظ شود.

مدیر میراث شهرستان انزلی با بیان اینکه ۱۷بنای تاریخی انزلی در فهرست بناهای میراثی کشور ثبت شده است، می‌افزاید: امانتداری، مهمترین مولفه در مرمت و احیای بناهای تاریخی است و نباید اصالت بنا در مرمت‌ها مخدوش گردد.

وی با اشاره به ارزش موزیک جیگای انزلی در بین شهروندان انزلی یادآور می‌شود: بنابر آنچه در کتاب تاریخ جامع انزلی اثر شادروان عزیز طویلی، آمده، این جایگاه در سال ۱۳۱۱ خورشیدی به دستور شهرداری وقت بندر انزلی و توسط مهندسین آلمانی به مساحت ۷۶ متر مربع ساخته شده است. این اطلاعات مختصر همراه با شماره ثبت بنا برای معرفی بیشتر بر بدنه بیرونی جایگاه موزیک نصب شده است.

مدیر میراث انزلی با بیان اینکه جایگاه موزیک در تملک شهرداری انزلی است می‌گوید: طبق قانون، بناهای ثبتی در اختیار ادارات دولتی می‌باید با هزینه مالک مرمت گردد. بر همین اساس برای مرمت جایگاه موزیک با شهرداری انزلی مذاکره کرده‌ایم و قرار است با حفظ اصالت بنا، این بنای تاریخی مرمت گردد.

پایان پیام/شبستان