گردشگری و توسعه روستایی زیر سایه کرونا/ وقتی توریست و مسافر نباشد تولید کم می شود

به گزارش گیلانستان، نوشین کریمی؛ اقتصاد، درآمد و قدرت خرید مستقیماً به گردشگری وابسته است و روی آن اثر می‌گذارد. از زمان شیوع کرونا تاکنون درآمدها کاهش و هزینه‌ها افزایش پیدا کرده و این امر در سفر مردم نیز تاثیر گذاشته است.

از سال ۱۹۸۰ سازمان جهانی گردشگری شعاری را به عنوان شعار سال خود انتخاب می‌کند، شعارهایی که هر کدام به فراخور زمان دارای اهمیت بوده و حتی مدل‌های توسعه گردشگری را تعریف می‌کند. اما امسال سازمان جهانی گردشگری (UNWTO) کار سختی برای انتخاب شعار سال داشت. از طرفی همه‌گیری بیماری کووید ۱۹ در سراسر دنیا گردشگری را به کما برد و از طرفی دیگر یونسکو بر رونق روستاها تاکید داشت. در نهایت «گردشگری و توسعه روستایی» به عنوان شعار سال ۲۰۲۰ برگزیده شد، شعاری که در ابتدا بسیاری از فعالان این صنعت را شوکه کرد، زیرا آن‌ها انتظار شعاری مرتبط با شرایط حاکم بر صنعت گردشگری داشتند.

سازمان جهانی گردشگری که در حقیقت بخشی از سازمان ملل متحد است وظیفه تبلیغ و گسترش گردشگری و توریسم مسئولانه، پایدار و جهانی را در رأس اقداماتش قرار داده است.
متاسفانه از اسفندماه سال۹۸ که شیوع ویروس کرونا جریان تندتری به خود گرفت، فرصت فروش محصولات و خدمات گردشگری برای ارائه‌کنندگان خدمات گردشگری از دست رفت. به‌طوری‌که منجر به افت ۹۰ درصدی اشتغال واحدهای اقامتی و تعطیلی کامل برخی از تاسیسات گردشگری شد.

در استان گیلان نیز که استانی مهمان‌پذیر و توریستی محسوب می‌شود تاسیسات گردشگری آن از جمله فعالیت‌های اقتصادی مربوط به اصناف مواد غذایی از جمله رستوران‌ها، تالارها، طباخی‌ها، باغ‌تالارها، سفره‌خانه‌ها، کافی‌شاپ‌ها، هتل‌ها، اقامتگاه‌های بوم‌گردی، راهنمایان گردشگری، دفاتر خدمات مسافرتی و سایر تاسیسات گردشگری با کاهش فروش محصولات به میزان ۵۰ تا ۹۰ درصدی مواجه شد تا جایی که«مسعود حلاج پور» میزان خسارتی که شیوع ویروس کرونا در استان گیلان وارد کرده است را به اندازه‌ای دانست که حتی برخی از صاحبان این تاسیسات کسب‌وکار خود را تعطیل ‌کرده‌اند.

مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان گیلان اذعان کرد: به علت وجود ویروس کووید۱۹ مشاغلی که فعالیت‌های مرتبط با حوزه گردشگری دارند، بیشترین آسیب را دیده‌اند زیرا با هدف پیشگیری از شیوع این ویروس اغلب هتل‌ها، تالارها و سایر مراکز اقامتی و فعالیت‌های زیر مجموعه آنها تعطیل شده‌ بودند.

وی با بیان اینکه اقامتگاه‌های بوم‌گردی باعث ایجاد اشتغال در روستاهای این استان شده و توسعه پایدار را در جامعه روستایی گیلان ایجاد کرده است، گفت: استقبال و رونق واحدهای بوم‌گردی در سال‌های اخیر بسیار چشمگیر بوده و موجب افزایش حجم سرمایه‌گذاری و مشارکت بخش‌خصوصی در این زمینه نیز شده است، به‌طوری که در سال‌های ۹۸ و ۹۹ با صدور ۹۰درصدی پروانه‌های بهره‌برداری و رونق اقامتگاه‌های بو‌م‌گردی مواجه بوده‌ایم که اغلب آنها توسط بخش‌خصوصی شکل گرفته است.

حلاج پور استان گیلان را دارای حدود ۲۰ هزار هنرمند صنایع دستی دانست که در ۸۵ رشته تخصصی فعالیت می‌کنند و اضافه کرد: در سال جهش تولید، اشتغال پایدار روستایی، رفاه و آرامش خانواده‌ها مهمترین برنامه‌های در دستور کار این اداره کل است.

وی با تاکید بر تنوع شاخه‌های صنایع دستی در گیلان گفت: امیدواریم در آینده نزدیک شاهد توسعه صنایع‌دستی، برندسازی و تجاری‌سازی آن در سطح کشوری و بین‌المللی باشیم.

به روستای فشتکه خمام می‌روم که در سال ۹۶  به‌عنوان روستای ملی حصیر به ثبت رسیده و در روز( ۲۰ خرداد ۹۹) مصادف با اولین روز هفته صنایع دستی مراسم افتتاح خانه حصیر ایران در «فشتکه» از طریق ویدئوکنفرانس و ‌ارتباط با وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی برگزار شد.

«مهسا صبوری» با اشاره به اینکه خانه حصیر ایران با زیربنای ۱۴۰ مترمربع در زمینی به مساحت ۳۰۰ مترمربع احداث شده‌ است بیان کرد: این مجموعه در محورهای تولیدی، نمایشگاهی و پژوهشی فعالیت می‌کند که برای پنج نفر به طور مستقیم و ۵۰ نفر به طور غیرمستقیم اشتغال ایجاد کرده است.

این مربی حصیربافی با اشاره به اینکه حصیربافی از صنایع‌دستی مهم برخی روستاهای گیلان به ویژه در پائیز و زمستان است که ماده اولیه آن نوعی گیاه جنگلی کوچک (در زبان محلی به نام لی) است افزود: روستای فشتکه خمام از توابع شهرستان رشت روستایی ممتاز در بحث تولیدات حصیری است به نوعی که بیش از یک سوم جمعیت این روستا (۷۰۰ نفر) به تولید این صنایع دستی ارزشمند اشتغال دارند.

وی بیان کرد: کلید خانه حصیر ایران نیز به روستاییان زحمتکش همین روستا داده شد تا روستایی با جمعیت ۲ هزار نفر دومین افتخار ملی را از آن خود کرده باشند.

صبوری در ادامه با بیان اینکه از آغاز شروع کرونا بخش هنری ما بسیار آسیب دید، اظهار کرد: جمعیت زیادی که در روستای ما با رشته صنایع دستی مانوس بوده و در بخش حصیربافی فعال هستند در این دوران فعالیت‌هایشان به دلیل فروش کم، آسیب دیده است.

وی با اشاره به اینکه حصیر جز کالاهای ضروری مردم نیست افزود: نیازهای ضروری مردم خوراک و پوشاک است و هنر و بهره‌مندی از صنایع دستی مانند کیف، سبد و زنبیل و… جزو اولویت‌ها به‌خصوص در شرایط سخت نبوده و نیست از این رو خواه ناخواه کسانی که در این چندین ماه نتوانستند کاری انجام بدهند و فروشی داشته باشند با مشکل روبرو شدند.

صبوری تصریح کرد: هر کس که درآمدی کسب می‌کند درصدد رفع نیازهای اولیه زندگی‌اش است و در مراحل بعدی به نیازهای دیگر می‌اندیشد.

وی با تاکید بر اینکه امسال درصد خرید ما کاملا پایین آمده و گاها به صفر رسیده است با اشاره به اینکه شخصا در این مدت آموزش از طریق سیمای استان را با رعایت پروتکل‌های بهداشتی انجام دادم، گفت: کلیه آموزش‌های همکارانم و مربیان پیشکسوت در این مدت به‌خاطر شیوع ویروس کرونا و رعایت فاصله‌گذاری اجتماعی برگزار نشد زیرا، اینگونه آموزش‌ها به‌خاطر اینکه باید از نزدیک و در ارتباط چشمی و دستی مستقیم با مربی و کارآموز انجام شود، تعطیل شدند.

صبوری با ابراز ناراحتی از اینکه تمامی فروشگاه‌های روستای ملی حصیر «فشتکه» تعطیل هستند، بیان کرد: وقتی توریست نباشد و مسافر کمتر به این فروشگاه‌ها مراجعه کند فروش کم شده و متقابلا تولید هم کم می‌شود.

وی ادامه داد: کرونا شرایط را برای همه ما هنرمندان دشوار و سخت کرد زیرا اغلب هنرمندان در هر بخش به مشکل برخوردند، چون اگر منِ‌ حصیرباف نتوانم حصیربافی کنم، یا آنهایی که با چرم کار می‌کنند نتوانند برای خرید ابزارهای مورد استفاده اقدام کنند در این زنجیره هم فروشنده و هم تولیدکننده متحمل ضرر می‌شوند.
صبوری اضافه کرد: این زنجیره به هم وصل است، هنر صنایع دستی، خرج کارهایی که در بازار است، به‌واسطه ترکیبی که با کالاهای دیگر داریم، مثل رشتی‌دوزی، چرم و دوخت‌های سنتی، آستردوزی و…. در حصیر همگی تحت شعاع هم هستند و به مشکل بر می‌خورند.

صبوری ادامه داد: البته در کنار تمام این خسارت‌ها، کرونا فرصت زیادی برای مدل سازی در اختیار ما گذاشت زیرا وقتی تقاضا نیست ما سعی می‌کنیم بیشتر برای مدل‌سازی وقت بگذاریم و طرح‌ها و ایده‌های نو را دنبال کنیم.

«جواد افکنده» با تاکید بر اینکه حصیربافان ‌روستای فشتکه به صورت تکنیکی و با بهره‌گیری از نوآوری مشغول فعالیت هستند، افزود: در گذشته تنها سه محصول کلاه، سفره و زنبیل وجود داشت، اما حالا بیش از یکصد محصول حصیری وجود دارد.

دهیار روستای ملی حصیر(فشتکه) با بیان اینکه تلاش هنرمندان ما بر این است تا بر افزایش کیفیت حصیر کار شود، افزود: هر چه عمر کارها افزایش یابد ماندگاری کار بیشتر و تقاضا هم بیشتر خواهد شد.

وی در ادامه در خصوص خسارت های وارده به هنرمندان حصیر باف در ایام کرونا اظهار کرد: با توجه به اینکه فعالیت‌های این هنرمندان در بازارچه‌ها و نمایشگاه‌های مختلف انجام می‌شود متاسفانه با شیوع ویروس کرونا خیلی از تجمعات و نمایشگاه‌ها تعطیل شدند و به واسطه همین امر محصولات این هنرمندان طی این مدت کمتر به فروش رفته است.

افکنده در خصوص تدابیر اندیشیده شده برای جبران این خسارت‌ها و کمک به هنرمندان گفت: بحث فروش محصولات از طریق سایت‌ها به صورت اینترنتی بوده است که خیلی می‌توان از این طریق هم بحث پروتکل‌های بهداشتی را رعایت کرد و هم اینکه تولیدکنندگان بتوانند محصولات خود را بفروش برسانند.

وی اضافه کرد: خوشبختانه هنرمندان ما در فضای مجازی توانسته‌اند به خوبی فعال باشند و به نوعی فعالیت خود را تعطیل نکرده‌اند، اما برگزاری دوره‌های آموزشی تحت‌الشعاع این بیماری قرار گرفته و حداقل ۲ نمایشگاه از آغاز سال تاکنون در تهران برگزار می‌شد که هنرمندان می‌توانستند در آنها شرکت کنند ولی امسال آنها هم تعطیل شدند.

افکنده بیان کرد: در بحث آموزشی نیز به تازگی تلاش کردیم تا با رعایت پروتکل‌های بهداشتی و رعایت فاصله‌گذاری اجتماعی با جمعیت۱۵ _ ۱۰ نفره کلاس‌ها را با توجه به فضاهایی که داریم، برگزار کنیم.

وی به نشستی که با بیمه روستاییان و عشایر و سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری برگزار شد اشاره کرد و افزود: تفاهم‌نامه‌ای بسته شد که آنهایی که مدرک صنایع دستی و گردشگری را در همه رشته‌ها دارند، می‌توانند از امتیازات بیمه‌ای بیمه روستاییان و عشایر استفاده کنند و همچنین با قراردادی که با بیمه سلامت و بیمه آتیه‌سازان حافظ بستند قرار شد که بیمه تکمیلی هم با هزینه‌ای کم برای این هنرمندان ایجاد شود.

افکنده خاطرنشان کرد: گرچه این تفاهم‌نامه هنوز امضا نشده ولی تمام مفاد آن به تایید همه ادارات رسیده است که امیدواریم به زودی مراحل اجرای آن اعلام شود تا هنرمندان ما با آسودگی بیشتری به فعالیت‌های خود بپردازند.
پایان پیام/شبستان