ماسوله یک قدم تا جهانی شدن/ آسیاب آبی ماسوله دوباره به گردش درآمد

به گزارش گیلانستان، مهری شیرمحمدی؛ شهر ماسوله، قدمتش به قرن هفتم هجری می‌رسد. این شهر پلکانی گیلان هنوز زنده و پویاست و یکی از مهمترین مقاصد گردشگری است. سرپرست اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری گیلان نوید داده که ماسوله در تابستان ۱۴۰۱، میزبان ارزیابان یونسکو خواهد بود و امیدوار است در بررسی اخیر، این شهر در فهرست میراث جهانی ثبت شود.

«ولی جهانی» پیش از این خبر داده بود که موزه زنده ماسوله نیز به‌زودی راه اندازی می شود و حالا از روز چهارشنبه( ۱۸ اسفندماه) سنگ‌های آسیاب آبی ماسوله با فشار آب «ماسوله روخان» به گردش درآمده است. با احیای تنورهای سفالی ماسوله با وقفه ۱۵ ساله و پخت دوباره نان سنتی در این شهر از سال ۱۳۹۷، حالا سنگ‌های گرد آسیاب ماسوله نیز می‌چرخد تا آرد مورد نیاز تنورهای سفالی را تامین کند.

بر اساس مستندات میراث فرهنگی، شهر تاریخی ماسوله در سال ۱۳۵۴ هجری خورشیدی با شماره ۱۰۹۰ در فهرست آثار ملی به عنوان میراث فرهنگی و طبیعی به ثبت رسیده است. اما مجموعه حرایم حفاظتی منظر فرهنگی ماسوله طی دو مرحله در سال‌های ۷۶ و ۹۳ تعیین و به مراجع قانونی ذیربط ابلاغ شد. قدمت استقرار و سکونت در ماسوله به زمانی باز می‌گردد که معدن سنگ آهن در «کهنه ماسوله » فعال بود و کارگران زیادی همراه با خانواده‌هایشان در کهنه ماسوله زندگی می‌کردند. باستان شناسان می‌گویند، قدمت سکونت در ماسوله به عصر آهن می‌رسد. این منطقه غنی از معادن آهن و کوره‌های ذوب آهن بود، ولی قدمت خود شهر ماسوله تا قرن هفتم تخمین زده‌اند.

«میثم نوائیان» باستان شناس و پژوهشگر بر اساس یافته‌های جدید باستان شناسی از وجود معادن آهن، کارگاه‌های فلز کاری و اشیای فلزی به‌دست آمده در گورهای باستانی خبر می‌دهد و می‌گوید: علت شکل‌گیری شهر صنعتی ماسوله، وجود کارگاه‌های متعدد فلزکاری و تجارت ابزارهای ساخته شده از ماسوله به دیگر استان‌ها بوده است. تجارت پرسودی که در نهایت با ریزش دهانه معادن و مرگ و میر استادان این فن و شیوع طاعون از بین می‌رود. شهر تاریخی ماسوله، در مسیر راه قدیمی زنجان به خلخال قرار دارد و به‌خاطر صنایع فعال در این منطقه، از گذشته‌های دور ماسوله بازار دائمی داشت. صنعتگران و بازرگانانی که به ماسوله می‌آمدند، برای خرید آهن و ساخت مصنوعات فلزی و… بود. بنابراین با وجود فقدان گندم زار و شالیکاری در کوه‌های ماسوله، باز شاهد رونق بازار ماسوله و فعالیت سه آسیاب آبی در ماسوله بودیم. ماسوله در گذشته سه آسیاب آبی به نام‌های «حاج فرج الله، حاج رحمت الله و خواجه اسدالله» داشت.

«مصطفی پورعلی» دبیر شورای ثبت کشور در این‌باره می‌گوید: سنگ آسیاب‌های متعددی در ماسوله وجود دارد و بررسی‌ها نشان می‌دهد ماسوله در گذشته آسیاب‌های آبی و بادی متعددی داشته است و آخرین آسیاب نیز تا دهه ۱۳۴۰ فعالیت داشته است.

رئیس اسبق پایگاه پژوهشی ماسوله می‌افزاید: چموش دوزی و تهیه چرم، یکی از صنایع فعال در ماسوله بود و آسیاب‌های آبی ماسوله، تنها برای آرد کردن گندم نبود. یکی از آسیاب‌ها، پوست انار را برای رنگ دهی به چرم چموش فعال بود. سال ۱۳۹۷، به همت پایگاه پژوهشی میراث فرهنگی و شهرداری ماسوله، یکی از آسیاب‌های آبی ماسوله در کنار رودخانه احیا شد. اگرچه آن زمان آبی به آسیاب نمی‌رفت، ولی حالا با ایجاد مسیر جدیدی برای اتصال آب، سنگ آسیاب آبی ماسوله به گردش درآمده است.

در حال حاضر، آسیاب آبی ماسوله، کمی پایین‌تر از آبشار شهر ماسوله، در ورودی دوم و نزدیک به پاسگاه انتظامی این شهر قرار دارد. سرپرست اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی گیلان در دومین نشست خبری خود، از از بهره‌برداری از سه موزه‌ تخصصی در گیلان تا پایان سال خبر داد. یکی از این موزه های زنده، احیای آسیاب آبی ماسوله بود که ۱۰روز مانده به پایان سال و در آستانه سال جدید به بهره برداری رسید.

ولی جهانی از راه اندازی موزه تخصصی عون ابن علی در شهر ماسوله نیز خبر داد. ماسوله در گذشته ۶ نانوایی سنتی داشت که در سال‌های اخیر یکی از آنها دوباره احیا شد. حالا با احیای آسیاب آبی ماسوله، این شهر در تاریخ ایستا نمانده و بر پویایی آن افزوده شده است. شهری که به‌زودی میزبان کارشناسان یونسکو خواهد شد تا آخرین گام‌ها را هم برای ثبت جهانی بردارد.

پایان پیام/شبستان