روایتی از چگونگی ساخت تندیس بزرگ میرزا در مرکز شهر رشت

به گزارش گیلانستان، مهری شیرمحمدی،در میان آیند و روند شهروندان به مرکز شهر، آرام و ساکت ایستاده است، سوار بر اسب برنزی، با تفنگی بر دوش و موهای مجعدی که از زیر کلاه بیرون زده است و مسافرانی که با او عکس یادگاری می‌گیرند. شکوه و ابهت او یادآور روزهایی است که پیروزمندانه از جنگل‌های غرب گیلان به رشت آمد تا نخستین جمهوری آسیایی را اعلام کند. افسوس که کودتای شاخه بالشویکی جنبش، به رهبری احسان الله خان دوستدار موجب شد، میرزا یک ماه نشده، قهر خود خواسته‌ای را به جنگل‌های غرب گیلان آغاز و راهش را از بالشویکها جدا کند.

از سال ۷۸ تاکنون که در مرکز شهر رشت نصب شد، تندیس بزرگ«کوچک جنگلی» نماد مردم گیلان شده است. اما چگونگی ساخت و نصب این تندیس در سال یاد شده و جابجایی این تندیس غول پیکر و تغییر مکانش، در سال ۱۳۹۴ حکایتی خواندنی است. از زمانی‌که در دهه ۴۰، به دستور «قاسم صوفی» شهردار رشت، میدان و آبنمایی در مرکز رشت ساخته شد، این مکان محل اجتماعات مردمی و برگزاری مراسم‌های مذهبی و ملی شد. در زمان پهلوی ، تندیس بزرگ پهلوی اول رو به خیابان شریعتی بر یک پایه بلند به‌صورت ایستاده نصب شده بود. پس از انقلاب، این مجسمه پایین کشیده شد. تا اینکه در دهه ۷۰  « رحمت حمیدی» شهردار رشت (۱۳۷۴ تا ۱۳۸۰) دستور داد تندیس بزرگی از میرزا کوچک جنگلی قهرمان مبارز مردم گیلان بسازند و مقابل عمارت تاریخی بلدیه نصب کنند.

یک رشت پژوه در چگونگی ساخت و نصب این تندیس می‌گوید: سال ۷۸ «حمیدی» شهردار وقت، تصمیم گرفت به پاس مبارزات کوچک جنگلی، تندیس بزرگی ساخته و در وسط شهر رشت نصب کند.

«روبرت واهانیان» با بیان اینکه در آن مقطع زمانی، مسئول گروه برنامه ریزی شهرداری رشت بوده، اضافه می‌کند: با یک فراخوان، طرح‌های مختلفی از سوی هنرمندان آثار حجمی رسید، اما هیچکدام به لحاظ هنری مورد پسند واقع نشد. آن زمان مشاور حقوقی شهرداری رشت که خود از کلکسیونرهای کتاب‌های هنری است، مسئول تایید طرح‌های ارسالی بود. هیچکدام از سوی انزابی پور تایید نمی‌شد تا اینکه به پیشنهاد وی، «رامین سعادت قرین» مسئول این کار شد. رامین سعادت قرین، دانش آموخته رشته متالوژی در دانشگاه صنعتی شریف است و مجسمه سازی را به صورت تجربی از سال ۱۳۵۹، دنبال کرده است. وی بعدها از ایران مهاجرت می‌کند و متاسفانه با وجود پیگیری، کسب اطلاع و پرسش درباره چگونگی ساخت تندیس کوچک جنگلی ممکن نشد.

در آن مقطع، واهانیان و مشاور حقوقی شهردار رشت، به تهران می‌روند تا آثار سعادت قرین را از نزدیک ببینند و در نهایت با طرحی که وی آماده می‌کند، تندیس بزرگ میرزا در تهران ساخته و به رشت فرستاده می شود. به گفته واهانیان، انتقال این تندیس، دردسر بزرگتری به‌همراه داشت و به دلیل ارتفاع بالای تندیس، امکان عبور آن از تونل مجاور سد منجیل نبود و منتقل کنندگان ناگزیر شدند تندیس میرزای سوار بر اسب را از جاده مجاور سد انتقال دهند.

اگرچه سعادت قرین به‌عنوان طراح و سازنده معرفی می‌شود، ولی در اصل سعادت قرین طراح بود و بخشی از ریختگری اثر به‌ویژه اسب توسط انزابی پور صورت گرفت.

به گفته مشاور حقوقی اسبق شهرداری رشت، ابتدا تندیس در قطعات کوچکتر در کارگاه ریختگری با برنز ساخته می‌شود و قرار می‌شود، این قطعات در رشت روی هم قرار گرفته و بر پایه مناسب نصب شود. ولی شهردار تاکید دارد تندیس باید یکپارچه به رشت منتقل گردد. به دلیل ترکیب قطعات، هیچگاه امکان وزن گیری این تندریس بزرگ ممکن نشد و میرزای سوار بر اسب روی کامیون گذاشته شده و از تهران به سمت رشت روان می شود.

انزابی پور، عکس‌هایی هم از حین کار در اختیار دارد ولی تمایل زیادی به گفتگو در باره ساخت این تندیس ندارد و علت آن حاشیه‌های زیادی است که برای ساخت این تندیس در همان زمان ایجاد شده بود. هزینه ساخت و انتقال تندیس میرزا کوچک جنگلی، به گفته واهانیان در آن سال بین ۳۵ تا ۳۶ میلیون تومان برای شهرداری آب می‌خورد و همین امر حواشی زیادی را در پی داشت. با تمام این حواشی، تندیس بزرگ به رشت رسید و حاشیه بعدی دعوا بر سر جانمایی و نصب آن بالا گرفت.

واهانیان در این باره می‌گوید: قرار شد برای ایجاد تناسب و هماهنگی بین نمای عمارت بلدیه ، پایه‌های تندیس، به همان شکل ساخته شود. به‌همین منظور، برای ساخت پایه نیز دوباره مسابقه‌ای برگزار شد. همچنین قرار بود تندیس میرزا کوچک سوار بر اسب رو به سمت خیابان دکتر شریعتی یعنی پشت به ساختمان شهرداری نصب شود. اما شب قبل از نصب، شهردار دستور می‌دهد تندیس رو به سمت فومن و ساختمان شهرداری نصب گردد تا علاوه بر احترام به فومنات به عنوان مرکز تجمع نهضت جنگل، در زمان برگزاری آئین‌ها و مراسم‌ها به سخنرانان -که معمولا بالای بالکن عمارت بلدیه می‌ایستادند- بی‌حرمتی نشود.

با نصب تندیس بر پایه، طی مراسمی با حضور مسئولان و شهروندان در تاریخ یازدهم اردیبهشت ماه سال ۷۸ از تندیس بزرگ «میرزا کوچک جنگلی» پرده برداری شد. از سال یاد شده تا ۱۵بهمن ۱۳۹۴، تندیس میرزا رو به عمارت بلدیه بود. اما با برچیده شدن میدان شهرداری و احداث پیاده راه فرهنگی با سنگفرش وسط شهر رشت، تندیس میرزا از مکان قبلی جابجا و در ابتدای خیابان سعدی جانمایی شد. این بار اما، علیرضا حسنی، سخنگوی وقت شهرداری، علت جابجایی تندیس را جلوه بیشتر عمارت بلدیه عنوان کرد و گفت؛ این اقدام علاوه بر بهبود فضای میدان برای شهروندان و خروج از تحت الشعاع بودن ساختمان‌های تاریخی واقع در میدان شهرداری انجام شده تا چهره مردمی تری از میرزا در اذهان باقی بماند.

پایان پیام/شبستان