ضرورت ایجاد موزه تخصصی سکه شناسی در گیلان

به گزارش گیلانستان، مهری شیرمحمدی؛ هفته پیش، سرپرست اداره کل میراث فرهنگی گیلان، از راه اندازی «موزه ملی سکه» در عمارت قندچیان انزلی خبر داد اگرچه این گفته ولی جهانی در حد پیشنهاد به مالک این بنای دولتی است، اما آنچه واضح است، این پیشنهاد نیز همانند راه اندازی بسیاری از موزه های تخصصی که در این چند سال وعده داده شده، راه بسیار درازی در پیش دارد.

مالک عمارت قندچیان انزلی، بانک ملی است. این بنای مسکونی ساخته شده در اوایل پهلوی، دهه ۱۳۷۰، توسط بانک ملی خریداری شد. ساختمان دو طبقه و دارای هشت دکان در طبقه همکف بوده که چهار دکان را بانک ملی به‌صورت‌ شعبه درآورده است.

به گفته مدیر میراث شهرستان انزلی، مرمت عمارت قندچیان انزلی، در چندین فاز از سال ۹۵ و با اعتبار بانک ملی در حال اجراست. «پیمان تنگبریس»  می گوید: تاکنون ۶فاز مرمت، شامل ترمیم آجرچینی ها و بندکشی جداره دیوارها در نمای جنوبی ساختمان، استحکام بخشی و رطوبت زدایی از بنا انجام شده و با احیای و نماسازی دیوار غربی و تکمیل مرمت سالن طبقه اول، قرار است به‌عنوان‌ شعبه گلستان بانک ملی دوباره آغاز به‌کار کند.

مرمت و احیای هر بنای تاریخی به لحاظ فنی بسیار زمان‌بر و پرهزینه است. مشاهدات نگارنده نشان می‌دهد، پروژه مرمتی این عمارت به‌ویژه‌ در طبقه دوم که دو سالن بزرگ و اتاق‌های متعدد دارد، با اعتبار قطره چکانی مالک، حالا حالا تکمیل نمی گردد. بنابراین وعده راه اندازی موزه سکه در طبقه دوم این بنا، آرزویی دور و داراز است. ضمن اینکه شخص نیست بانک بعنوان مالک، پس از تکمیل پروژه مرمت چنین تغییرکاربری را بپذیرد.

از سویی، موزه اصلی و مادر گیلان در خیابان بیستون رشت، مجموعه غنی از سکه‌های تاریخی دارد. بخشی از این سکه‌ها در حفاری‌های باستان شناسی یافت شده و هزار سکه نیز اهدایی از سوی مرحوم خواجه نوری است.

آبان ماه سال گذشته، مدیرکل میراث فرهنگی گیلان از ساماندهی پنج هزار سکه در موزه رشت خبر داد. بنابراین مرکز گیلان، خود نیازمند داشتن یک موزه تخصصی سکه است تا بتواند مجموعه بی‌نظیر خود را که در انبار نگهداری می‌شود، به نمایش بگذارد. این درحالی است که برخی از استان ها، سالهاست موزه های تخصصی سکه در مرکز استان دارند. نظیر؛ موزه تخصصی سکه کرمان در مجموعه تاریخی گنجعلیخان که در سال ۱۳۷۰ راه اندازی شد. و یا موزه مهر و سکه کومش سمنان با کمک بخش خصوصی.

از زمانی که ناصرالدین شاه قاجار دستگاه ضرب سکه را به ایران آورد، ضرب سکه، شکل و شمایل یکسانی به خود گرفت. اما تا پیش از این تاریخ ما شاهد ضرب سکه در هر منطقه ای به‌نام حاکمان وقت بودیم. به همین دلیل کسانی که به‌صورت تخصصی درباره سکه‌های تاریخی پژوهش می‌کنند، معتقدند؛ «سکه» ‌ها مانند کتاب‌هایی تاریخی هستد که با تصاویرشان، اطلاعات فراوانی به ما می‌دهند. نظیر؛ سال و ‌محل ضرب سکه و حوزه قلمرو و‌ بازه‌‌ی زمانی حکومت پادشاهی که این سکه را ضرب کرد.

یک مجموعه‌دار گیلانی که بیش از ۳۰۰سکه ضرب گیلان را در مجموعه خود دارد، آماده است مجموعه خود را به کمک اداره میراث فرهنگی به نمایش بگذارد. اما هنوز مکان مناسبی بدین منظور تعرفه نشده است.

«حسن اکبری» وجود یک موزه تخصصی سکه شناسی برای گیلان را ضروری می‌داند و می‌گوید: روزگاری رشت و هوسم (رودسر فعلی) ضرابخانه داشتند.در مقطعی نیز گیلان و مازندران مشترکا سکه ضرب می‌کردند و آن سکه‌های دوره حکمرانان تپورستان یا همان تبرستان است. اولین سکه دوره اسلامی که بنام یکی از شهرهای گیلان ضرب شد، توسط زیدیان در هوسم، ضرب شده است.در دوره مغولان در شهر لاهیجان نیز سکه ضرب می شد. این سکه مربوط به «غازان محمود» ایلخان مغول و ضرب لاهیجان است.

اکبری، با اشاره به سکه‌های ضرب رشت می‌افزاید: پس از تهاجم اولجایتو، ایلخان هشتم مغول به گیلان، اولین سکه بنام ضرابخانه رشت، در سال ۷۲۴قمری به نام «ابوسعید بهادرخان» ضرب شد. سکه ای از تیمور هم در مجموعه بنده موجود است که نام رشت به وضوع در آن مشخص است. شاهرخ از جانشینان تیمور هم سکه ضرب لاهیجان دارد. در دوره قراقویونلو هم سکه ای به نام «جهانشاه» در لاهیجان ضرب می‌شود. افزون بر آن سکه‌های ضرب شهرهای رشت و فومن را هم زیاد داریم.

این مجموعه‌دار اضافه می‌کند: در زمان شاه عباس اول صفوی، گیلان تحت قیمومت حکومت مرکزی قرار گرفت و از این پس ضرابخانه های اصلی مانند رشت و لاهیجان تا دوره قاجار سکه ضرب می‌کردند. ضرابخانه های دیگری هم مانند فومن، کوچسفان و تیمجان در مقطعی سکه ضرب می‌کردند. مثلا سکه هایی به نام شاه اسمعیل اول، تهماسب اول، محمدخدابنده، عباس ثانی و سلطان حسین صفوی و نمونه ای از سکه شاه اسمعیل دوم صفوی ضرب کوچسفان و نمونه هایی از سکه‌های دوره افشاریه ضرب دارالمرز رشت مربوط به شاهرخ افشار و سکه ضرب رشت بنام عادلشاه افشار، سکه‌های کریم خان زند ضرب دارالمرز رشت، نمونه‌های بسیار کمیاب از علیمرادخان زند ضرب دارلمرز رشت، سکه بنام محمدحسن خان قاجار ضرب رشت و مازندران، سکه‌های به‌نام فتحعلی شاه قاجار ضرب دارالمرز رشت و… نمونه‌هایی است که بنده در مجموعه شخصی خود موجود دارم.

پایان پیام/شبستان