گیلان سیاهپوش محرم /علم ها برپا شدند

به گزارش گیلانستان این روزها سراسر شهر یکپارچه با پرچم‌های سیاه و سبز «یا حسین» مزین شده و از هر کوچه و خیابانی که عبور می‌کنی بوی محرم را استشمام می‌کنی، ماهی سرشار از مظلومیت امام حسین(ع) و ۷۲ یار باوفایش.

مردمان گیلان از گذشته‌های دور تاکنون با برگزاری آئین‌های خاص به استقبال ماه محرم و ایام سوگواری اباعبدالله الحسین(ع) می‌روند. يکی از سنت‌های ديرين مردم دیار گیل و دیلم در این ماه مراسم علم‌بندان است که نشان از آغاز سوگواری محرم در این استان دارد.

در محرم، هر هيئتی برای خود تعدادی «علم» به عنوان نماد محرم بسته و سر در تکايا قرار داده است، زن و مرد، پیر و جوان، کودک و خردسال همه به عشق مولای خود در این مراسم شرکت کرده و علم را که نماد عزاداری سالار شهیدان حضرت امام حسین(ع) و از نشانه‌های مهم کربلاست را از مساجد بیرون آورده و غبارروبی می‌کنند و در گوشه‌ایی از مسجد قرار می‌دهند.

به اعتقاد گیلانی‌ها برافراشتن پرچم و علم برگرفته و یادآور مهمترین هدف امام حسین(ع) از قیام کربلا که همان برافراشتن پرچم اسلام بوده و علم نیز نماد استقامت و پیروزی است، می‌باشد.

ذکر «یاحسین» و «یا ابوالفضل» عزاداران به هنگام برافراشتن علم‌ها در مقابل تکایا و مساجد شور خاصی به عزاداران می‌دهد و آنان با خواندن ذکر و دعا خواهان برآورده شدن حاجت و نیازهای خود می‌شوند، در بين راه خانواده‌ها در مسير هيئت اسپند دود کرده و گاهی نيز گوسفندی نذری را ذبح می‌کنند و علم‌های عزاداری با شکوه خاصی به چرخش در می‌آیند.

علم و یا طوق در گذشته شامل چوبی بلند به ارتفاع پنج تا شش متر بوده که رأس آن را با پنجه‌ای فلزی از جنس برنج و پارچه‌های مشکی و رنگین می‌پوشانند که اغلب از پارچه‌های سبز به نشانه مظلومیت و محبوبیت امامان معصوم (ع)، قرمز به علامت سرخی خون و شهادت آن بزرگواران و سفید که بیانگر سیمای نورانی آنان بوده استفاده می‌شد.

اما امروزه از علم‌های آهنی استفاده می‌شود که از لوله‌های بلند فلزی در قطرهای مختلف تشکیل شده و ارتفاع برخی از آنها به حدود ۱۵  ‎متر می‌رسد که به علم‌های سه تیغ، پنج تیغ، هفت تیغ و حتی ۲۱ تیغ نیز تبدیل شده‌اند که تا چهلم امام حسین (علیه السلام) در مسجد برافراشته شده و بعد از این روز برای برافراشتن مجدد در محرم سال بعد پایین آورده می‌شوند.

علم‌ها توسط جوانان محل بیرون آمده و مشتاقان و نذرکنندگان از بقچه مخصوص علم، نوارهای باریک پارچه‌ایی سبز رنگ را گرفته و با گفتن نذر و خواسته خود آن را به علم گره زده و برخی نیز پارچه‌ها را تبرکی دانسته و نزد خود نگاه می‌دارند.

آئین علم‌بندی در روستاها با پذیرایی از میهمانان همراه است، در روز علم‌بندی از هر خانه‌ایی بوی غذای نذری به مشام می‌رسد و همگان غذاهای چون فسنجان، شیرین خورشت، کوکو، آلو قیصی، مرغ و برنج قوام را آماده کرده و در مجمع (سینی‌های بزرگ مسی) قرار می‌دهند و جوانی از همان خانواده مجمع را بر سر خود نهاده و پیاده به سمت مسجد می‌رود تا از شرکت کنندگان در این مراسم پذیرایی کند. مردان در مسجد گرد هم آمده و هر چند نفر دور یک مجمع نشسته و غذای نذری می‌خورند.

زنان نیز سایر غذاها را به منزل دوست و اقوام برده تا همه نصیبی از غذای علم‌بندی که در نزد مردم روستا بسیار محبوب است، داشته باشند.

پایان پیام/شبستان