یک دقیقه سکوت به یاد شهدای مشروطه گیلان

به گزارش گیلانستان، سالروز فتح تهران توسط مشروطه‌خواهان گیلانی است. روزی که مجاهدان گیلانی با همکاری مجاهدان بختیاری، پایان استبداد قاجار را رقم زدند و پایه های ایجاد حکومتی مبتنی بر قانون با منتخبین واقعی مردم را بنا نهادند. اینکه چرا اهداف و آرمان های مشروطه خواهان به شکست منجر شد، جای دیگری قابل بررسی است. اما به‌قول نویسنده کتاب «تاریخ تحولات اجتماعی- اقتصادی گیلان»؛ «گیلانیان، نتوانسته اند آنگونه که شایسته است، از نفش فعالانه خود در فتح تهران و پایان استبداد محمد علی شاه قاجار دفاع نمایند.»

بقول ناصر عظیمی دوبخشری « مجاهدان مشروطه خواه گیلانی نه تنها گمنام مانده اند، بلکه تلاش آنها زیر سایه مبارزات قهرمانانه مجاهدین مشروطه تبریز، مانده است. آن هم در شرایطی که وقتی گیلانیان قزوین را فتح کردند، تبریز در محاصره روس ها بود و بختیاری ها نیز با اینکه اصفهان را در تصرف خود داشتند، در فتح تهران مردد و متفرق بودند و پایمردی گیلانی ها در فتح قزوین و حرکت به سمت تهران باعث شد بختیاری ها نیز به سمت تهران اردو بکشند.»

فریدون آدمیت هم می نویسد: « می دانیم که در آستانه فتح تهران، تبریز موضعی دفاعی بخود گرفته بود، چه رسد به اینکه در فکر گرفتن پایتخت باشد یا عزل محمدعلی شاه را بخواهد. این کار را انقلابیون گیلان از عهده برآمدند. حتی چنانکه خواهیم دید انجمن ایالتی تبریز بر آن شد که ملیون را از حرکت به سوی تهران بازدارد. »

با تمام اینها، رشت و گیلان هنوز فاقد موزه و مرکزی است که بتواند اسناد این مجاهدت ها را به نمایش گذاشته و مرکزی برای رجوع دانشجویان و محققان ایجاد کند. این کم کاری هم متوجه مراکز دانشگاهی است و هم تمامی متولیان فرهنگی که سالانه بودجه های دولتی دریافت می کنند.

بهمن ماه ۱۳۹۶، طرح الزام شهرداری رشت مبنی بر« ایجاد خانه مشروطه گیلان» در خانه تاریخی میرزا خلیل رفیع رشت(یکی از مجاهدان مشروطه خواه) توسط شورای شهر رشت به تصویب رسید. یک سال بعد اساسنامه نحوه اداره آن نیز در شورای پنجم مصوب شد. افزون بر آن، ۲ نمایشگاه اسناد مشروطه در همان عمارت تاریخی آن هم توسط فعالان فرهنگی خارج از مدیریت شهری، برگزار شد و استقبال کم نظیر شهروندان از نمایشگاه هایی که تنها ۲روز برپا بود، مطالبه عمومی برای ایجاد یک مرکز اسنادی و پژوهشی و موزه مشروطه را بالا برد.

در همین راستا، ساختمان میرزا خلیل رفیع -که از سال ۸۱ به عنوان ساختمان اداری شورای شهر رشت استفاده می شد- تخلیه شد تا مرمت و تغییر کاربری بنایی که توسط نخستین دور شورای شهر رشت خریداری شده بود، آغاز شود. ولی وعده ایجاد خانه موزه مشروطه و در واقع اجرای مصوبه شورای پنجم تاکنون در بند سخن و وعده اعضای شورای شهر باقی مانده است. از آن سال تاکنون پژوهشگران و فعالان فرهنگی با ارسال نامه و برگزاری جلساتی خواهان تسریع در اجرایی کردن این مصوبه شدند اما برآیند آن همه تلاش با میانجگری و وعده های تامین اعتبار مدیریت سازمان برنامه و بودجه گیلان، تنها نصب تابلوی خانه موزه مشروطه در ورودی ساختمان بود.

اوایل سال جاری سقف عمارت میرزا خلیل رفیع با اعتبار اداره کل میراث فرهنگی گیلان مرمت شد و برای ادامه مرمت بنا و رطوبت زدایی و رفع خطر، تمامی سیستم های برقی بنا قطع شد و در عمل عمارت مذکور فعلا غیر قابل استفاده است و حتی امکان برگزاری نمایشگاه موقت نیز وجود ندارد. حال در سالروز فتح تهران توسط مجاهدان مشروطه خواه گیلانی که منجر به تغییرات اساسی در نگرش عمومی کل کشور شد، تنها می توان یک دقیقه به احترام مجاهدانی که در این راه به شهادت رسیدند، سکوت کرد و شرمنده بود از اینکه گیلان هنوز نتوانسته موزه مشروطه داشته باشد تا چه رسد به اینکه فیلمی برای سرداران فاتح خود همچون ستارخان و باقرخان بسازد!

مهری شیرمحمدی

پایان پیام/شبستان