ماهی گیری مصطفی سالاری در سیلاب های کشور!

به گزارش گیلانستان گرچه بارندگی های اخیر سال آبی خوبی را برای کشور به ارمغان آورد اما مصائب به وجود آمده از جاری شدن سیلاب ها، باعث وقوع خسارات شدید جانی و مالی در مناطق مختلف کشور گردید، اما آنچه که در این میان حائز اهمیت است ماهی گیری برخی از مقامات در بازه زمانی بروز این مسایل و مشکلات است.

مصطفی سالاری استاندار گیلان که عزم خود را برای ایجاد فضای رسانه ای و خبری و اخذ تاییدهای گفتاری اقدامات خود به وسیله مسئولین کشوری، جزم کرده تا توجیهی برای دستورالعمل ابلاغی، ساماندهی و کنترل سیلاب رودخانه ای استان گیلان داشته باشد، اما از یاد برده است که مدیرعامل شرکت منابع آب طی مکاتبه ای خطاب به وزیر نیرو این دستورالعمل را حاوی نقایص فنی عنوان کرده بود

این در حالی است که صرف نظر از ایرادات اعلامی مدیرعامل شرکت منابع آب کشور، سایر نقایص کلیدی و مهم در تنظیم این دستورالعمل باعث می شود تا اجرای آن، محیط زیست رودخانه ای با تهدید جدی مواجه شوند و از سوی دیگر حقوق بیت المال در این رابطه تضییع گردد زیرا اساساً هیچ مستند قانونی مبنی بر تهیه و تنظیم و ابلاغ چنین دستورالعملی توسط مقام استاندار، شورای معادن استان، شورای اقتصاد مقاومتی و… وجود ندارد و بر اساس قانون توزیع عادلانه آب مرجع تنظیم و تصویب آیین نامه های مرتبط با آن پیش بینی شده است.

مصطفی سالاری اخیراً با سوء استفاده از وضعیت استان های سیل زده عنوان کرده است که ابلاغ و اجرای دستورالعمل ساماندهی و کنترل سیلاب رودخانه استان باعث، جلوگیری از وقوع سیل در استان شده است این در حالی است که اولاً کدام مرجع علمی بروز سیل در استان گیلان را تایید کرده است؟ و ثانیاً این دستورالعمل به طور جامع در سراسر استان اجرایی نشده و ایرادات و نواقص اساسی آن باعث عدم عملیاتی شدن جامع آن گردیده، به نحوی که برخی اقدامات معموله نیز منجر به اقدامات قانونی شده است.
اما اگر از دغدغه های استاندار گیلان در خصوص توجیه غیر عقلایی دستورالعمل یاد شده بگذریم، تحلیل علمی وقوع سیلاب ها در مناطق مختلف جغرافیایی تابع عوامل ثابت و متغییر مشابه و غیر مشابهی است که عملاً نمی تواند به صِرف ابلاغ یک دستورالعمل ادعای جلوگیری از وقوع سیلاب را برای آن مطرح کرد. به عبارتی سالاری هنوز با مبانی روش تحقیق علمی آشنا نیست که چنین ادعایی را در چنین بازه زمانی کرده است زیرا در مطالعه وقوع سیلاب تنها لایروبی رودخانه ها مانع وقوع سیل نیست و عوامل مهمی چون:
الف) عوامل طبیعی:
۱- شرایط طبیعی محیط
۲- ذوب شدن سرع برف و یخ در کوهستان ها،
۳- بارش ها، میزان و حجم آن، 
۴- کم شدن پوشش گیاهی، 
۵- نوع و جنس خاک، 
۶- شیب زمین

ب) عوامل انسانی؛ 
۱- تخریب محیط زیست و پوشش گیاهی، 
۲- تجاوز به حرایم رودخانه ها و ساخت و ساز و توسعه اراضی کشاورزی در این حرایم، 
۳- دست کاری مسیل ها و ایجاد موانع و محدودیت ها در آن، 
۴- بی توجهی به مسایل هیدرولوژیکی، 
۵-برداشت غیر اصولی مصالح رودخانه ای 
و… را می توان موثر دانست.

علاوه بر تاثیر عوامل یاد شده در پایش و آنالیز وقوع سیلاب، روش های علمی در این خصوص وجود دارد که روش واکنش سیل واحد مبتنی بر تعیین مشارکت زیر حوضه ها در دبی اوج هیدروگراف خروجی حوضه و اولویت بندی سیل خیری زیر حوضه ها از جمله آن می باشد همچنین در تکمیل روش گفته شده، ارایه روش علمی کاهش سیل نیز در راستای اجرای اقدامات کنترل سیل در یک زیر حوضه از طریق کاهش دبی اوج زیر حوضه مد نظر قرار گرفته است. اما از مهمترین روش های مطالعات کنترل سیل استفاده از مدل های هیدرولوژیکی است. مدل های هیدرولوژیکی ابزار مناسبی برای شبیه سازی تبدیل بارش به رواناب، محاسبه ی رواناب خروجی حوضه ها، روندیابی سیلاب در رودخانه ها و مخازن هستند.

حال با این پیچیدگی در تحلیل علمی وقوع سیلاب و نیز جلوگیری از آن چگونه یک استاندار به خود اجازه می دهد که صرفاً با ارایه یک دستورالعمل پُر از اشکالات فنی و حقوقی، ابلاغ و اجرای آن را موثر در جلوگیری از وقوع سیل در استان گیلان، به نفع خود قبض کند؟ و افرادی که از علم و دانش لازم در این حوزه نیز برخوردار نیستند سرهای خود را به نشانه تایید، تکان دهند؟ آیا پس از ۴۰ سال از انقلاب اسلامی مردم باید شاهد چنین کارگزارانی باشند که برای توجیه اقدامات متخلفانه خود و اصرار بر آن از وضعیت موجود در کشور به نفع دستورالعمل سراسر دارای اشکال خود سوء استفاده نمایند؟

هرچند اکتفا به مقایسه میزان بارندگی تجمیعی در دو سال آبی هر استان نمی تواند تعیین کننده احتمال وقوع سیل باشد اما در بسیاری از استان ها نیز بارش های امسال چند برابر در مقایسه با سال گذشته بوده که تاثیری در وقوع سیل نداشته است به عنوان مثال میزان بارندگی تجمعی در استان اصفهان سه برابر سال گذشته بود و یا استان البرز بیش از ۲ برابر سال گذشته بارندگی تجمعی داشته است و یا در استان بوشهر بارندگی تجمعی بیش از ۳ برابر سال گذشته گزارش شده است و… اما با این حال سیل به راه نیافتاد.

حال آیا می توان نتیجه گرفت که دستورالعمل استاندار گیلان که در استانش بارندگی تجمعی به میزان دو برابر سال پیش نیز نرسید، موثر در عدم وقوع سیل بوده است؟ کل میزان بارندگی در استان پر باران گیلان در سال آبی جاری ۹۵۰٫۱ میلی متر گزارش شده است در حالی که در سال آبی گذشته این میزان بارندگی ۵۵۸٫۷ گزارش شده است. آیا واقعا عقل سلیم می پذیرد که در استانی که زمینش آب را جذب می کند و بارندگی های طولانی آن زبانزد خاص و عام است، اجرای این دستورالعمل پر از اشکال جلوی وقوع سیل را گرفت؟! اساساً با این حجم از بارندگی آیا برای گیلان سیل در اطلاقی که در برخی از استانهای کشور پیش آمد، پیش بینی شده بود؟ و اگر این دستورالعمل اجرایی شده بود دلیل زیر آب رفتن اراضی کشاورزی غرب بندرانزلی چه بود؟
تناقضات علمی و فنی و حقوقی دستورالعمل ساماندهی و کنترل سیلاب رودخانه ای استان گیلان، چنان واضح و آشکار است که هرگونه فرافکنی رسانه ای و تمسک جستن به مقامات کشوری نیز نمی تواند آن را پوشش دهد و همین بس که در پشت صحنه اجرای این دستورالعمل منافع بسیاری نهفته است. مصطفی سالاری بهتر است به جای وقت گذاشتن روی نوشتن دستورالعمل های بی فایده که در زمینه محتوای آن نیز تخصص لازم را ندارد، به اجرای قوانین و آیین نامه ها و دستورالعمل های قانونی ابلاغی بپردازد و به این سبب موجبات ایجاد خسران را فراهم نیاورد.