سقف هایی که یک به یک فرو می ریزد/ ساماندهی پیاده راه فرهنگی و امید به حفظ بناهای تاریخی

به گزارش گیلانستان، مهری شیرمحمدی؛ شهردار رشت، هفتم آبان ماه و در نخستین روزهای کاری خود از پیاده راه فرهنگی مرکز رشت بازدید کرد و همان روز بر بازنگری در نوع معماری و محدوده پیاده‌ راه و بازار بزرگ رشت تاکید کرد. «امیرحسین علوی» که رضایت شهروندان و امکان بهره مندی هرچه بیشتر مردم از پیاده راه را در این بازدید عنوان کرد، وعده داد:«در کوتاهترین زمان ممکن با رفع نقایص و با تعریف و طراحی یک معماری جدید نسبت به بازپیرایی و ساماندهی فضای شهری در این مکان اقدامات اجرایی لازم انجام می شود.»

حالا در راستای بازنگری پیاده راه، کارگروهی به مدیریت منطقه دو شهرداری رشت به صورت هفتگی و مستمر برگزار می‌شود. «یوسف یزدانی» با اشاره به دستور فوری شهردار رشت مبنی بر پیگیری امور پیاده راه فرهنگی می‌گوید: «این کارگروه با هدف رفع نواقص، زیباسازی جهت ایجاد رونق گردشگری و جلب نظر شهروندان راه اندازی شده است.

مدیر منطقه دو شهرداری رشت می‌افزاید: ساختمان‌های تاریخی متعددی در محدوده پیاده راه فرهنگی واقع شده و با مرمت و بازآفرینی این بناهای تاریخی می توان در راستای جلب گردشگر و رونق اقتصادی گام خوبی برداشت.

در نخستین جلسه این کارگروه، مقرر می‌شود نسبت به ساماندهی مبلمان پیاده راه فرهنگی، نورپردازی، ساماندهی فضای سبز و رفع خطر بناهای تاریخی واقع در محدوده پیاده راه فرهنگی با برنامه زمان بندی شده اقدامات لازم صورت پذیرد. حالا در راستای رفع خطر از بناهای تاریخی جداره نخستین خیابان رشت، یعنی خیابان امام، روز سه شنبه مدیر منطقه دو، معاون بازآفرینی سازمان عمران و رئیس سازمان سیما و منظر شهرداری رشت، از وضعیت پایداری بناهای تاریخی در جداره این خیابان بازدید کردند. ساختمان های آذربانی، مهمانپذیر بهار و مسافرخانه فرد، نخستین بناهای تاریخی بودند که وضعیت استحکام و پایداری آنها مورد بررسی قرار گرفت.

کلنگ احداث نخستین خیابان رشت در سال ۱۳۰۳ خورشیدی و با نام خیابان «سپه» به زمین زده شد و آنگونه که منابع نوشته‌اند، به‌خاطر تملک املاک زیادی که در مسیر قرار داشت، سه سال احداث آن طول کشید. بنابه گزارش روزنامه «قرن چهارده» (دی ۱۳۰۳)، برای توسعه این خیابان، دیوارهای مخروبه بناهای دولتی که از زمان مشروطه تخریب شده بود، منهدم و جزو خیابان سپه می‌شود. برای سهولت در آواربرداری نیز خط آهنی به طول ۱۱۵ذرع می‌کشند.

در فاز اول، ۴۰۰ عمله مشغول بکارند و آسفالت گذاری از مرکز شهر تا جاییکه قرق کارگذاری یعنی محل اعدام دکتر حشمت طالقانی بود، ادامه می یابد. در سال دوم، بلدیه رشت خانه‌های مسیر فاز دوم یعنی از قرق کارگذاری تا جاده ناصریه را خریداری کرده و احداث نخستین خیابان رشت تا میدان فرهنگ فعلی ادامه می‌یابد. احداث این خیابان از سال ۱۳۰۳ تا ۱۳۰۶ خورشیدی طول کشید و با ایجاد آن مردم رشت به‌عنوان تفریح و پیاده روی به خیابانی می‌رفتند که چند سال بعد از احداث به خیابان «پهلوی» تغییرنام داد.

آهسته آهسته، ساختمان‌های باشکوه با سبک معماری جدید در دو سوی این خیابان ساخته شد. نخستین ساختمان، مهمانپذیر بهار و ساختمان آذربانی بود. سال ساخت این بنا به صورت کتیبه‌ای روی بنا به این شکل حک شده است: «با فرمان سلطان این ساختمان در سال ۱۳۴۵ ساخته و به اتمام رسید» سال یاد شده قمری است و با تبدیل آن می توان فهمید این بنا در سال ۱۳۰۵ خورشیدی احداث شده است. آجرچینی های تزئینی این ساختمان، درب و پنجره های چوبی با حفاظ های فروژه ای و مجسمه های گچی به شکل پرنده در دو سوی سردر و حاشیه بنا، بسیاز زیباست.

آن سوی این بنای باشکوه، ساختمان دیگری است که مالک آن هم «محمد علی آذربانی» بوده و با بالکن های زیبا و کشیده اش رو به خیابان و همچنین آجرچینی هایش، جلوه زیبایی به خیابان داده است. بر سردر این بنا تابلو سازمان انتقال خون نصب شده است. این بنا بعدها از سوی آذربانی در اختیار سازمان یاد شده قرار داده می شود. در جوار این ساختمان، «مسافرخانه فرد» قرار دارد و تابلوی این مسافرخانه از شدت زنگ زدگی به نارنجی می زند و شماره تلفن چهار رقمی ۳۶۵۹ بر تابلو خوانش می شود. طبقه بالای این بنا که مسافرخانه بوده، سالها متروکه است و بخش تحتانی، املاک تجاری است.

بخش های زیادی از سقف این بنا در برف سال پیش فروریخته و متاسفانه شهرداری رشت برای رفع خطر از این بنا، بالکن زیبای مسافرخانه را که روی به خیابان بود، تخریب کرد تا خطر جانی برای عابران نداشته باشد. راحت‌ترین حل مسئله‌ای که شهرداری در سال‌های اخیر نسبت به بناهای تاریخی در پیش گرفته و همین اقدام را برای بالکن خانه گیگاسری در محله پیرسرا و بالکن خانه ترابی در خیابان بحرالعلوم بکار برد.

حالا با تشکیل کارگروه ساماندهی پیاده راه فرهنگی، انتظار شهروندان بالاتر رفته است. کمترین توقع، ساماندهی تابلوهای تبلیغاتی متعددی است که جداره زیبای بناهای تاریخی را کور کرده است. حتی تابلوهایی که دیگر هیچ کاربری ندارد. مانند تابلوی سازمان انتقال خون و انجمن حمایت از بیماران تالاسمی بر بنای آذربانی که سال‌هاست درب آن بسته است.

افزون بر آن سرپانگه داشتن و مرمت بناهایی که کل بنا و یا جداره آن به شدت آسیب دیده و ارزش میراثی خود را از دست داده است. شهرداری رشت ثابت کرده، توان مالی مرمت و احیای بناهای میراثی تحت مالکیت خود را هم ندارد. حالا باید دید این کارگروه، چه راهکاری در پیش می گیرد تا به کمک مالکان و احیانا سرمایه گذاران بخش خصوصی، بناهای تاریخی نخستین خیابان رشت را که عمرشان کمتر از صد سال است، حفظ نموده و یا احیا کند.

پایان پیام/شبستان