گیلان؛ استانی که روز به روز پیرتر می شود

به گزارش گیلانستان، صبح‌ها و عصرها، نیمکت زیر طاق‌ِ سبز سبزه‌میدان رشت، میزبان هر روزه آقای مرادی و دوستانش است. همسن و سالانی که از زمان بازنشستگی‌شان، سبزه‌میدان را پاتوق همیشگی‌شان برای دیدارهای هر روزه و همصحبتی‌هایشان می‌دانند و گرمای ۴۰ درجه شرجی و مرطوب تابستان هم نمی‌تواند مانع از این شود که سر قرار همیشگی‌شان حاضر شوند.

«رضا مرادی» ۷۳ ساله است و هم پاتوقی‌هایش در نیمکت طاق سبز، در همین سن و سال هستند. بازنشسته دولت است و حضور هر روزه در سبزه‌میدان، تفریحی سالم برای او و دوستانش محسوب می‌شود. سه فرزند دارد که دو فرزندش با وجود گذشت شش سال از ازدواجشان، تمایلی برای فرزند دار شدن ندارند. اما آقای مرادی و همصحبت‌هایش سرشار از نشاط و شوق زندگی و نوه دار شدن هستند.

هنگامی که همصحبتش می‌شوی، سرشار از شادی، شعف و نشاط زندگی است. هرچند سالمندی را همراه با درد جسمانی تعریف می‌کند اما شوق زندگی در چشمانش برق می‌زند. علاوه بر آقای مرادی و دوستانش، می‌توان به راحتی دید که ۹۰ درصد نیمکت‌های سبزه‌میدان و جدول‌های حاشیه آن در محاصره و احاطه بازنشستگانی است که یا در حال خواندن روزنامه و کتاب هستند یا شطرنج بازی می‌کنند و یا در حال تماشای شلوغی خیابان و گذر تند و پرهیاهوی شهروندان در پیاده‌روهای اطراف سبزهمیدان هستند.

در گیلان، دیدن چنین تجمع‌هایی از سالمندان در گوشه و کنار شهرها و روستاها به امری عادی تبدیل شده است چون گیلان، لقب ” پیرترین استان کشور ” را یدک می‌کشد. استانی که ۱۴ درصد جمعیت آن را سالمندان تشکیل می‌دهند‌.

البته روند رو به افزایش جمعیت سالمندی تنها مختص گیلان نیست بلکه بنا بر آمارها، پیشروی جمعیت کشور به سمت سالمندی، هشداری جدی از سوی کارشناسان است. به طوری‌که پیش‌بینی می‌شود با کاهش نرخ باروری، ایران در ۳۰ سال آینده از پیرترین کشورهای دنیا باشد. در همین راستا، استان گیلان که هم‌اکنون پیرترین استان کشور لقب گرفته هم مورد نگرانی کارشناسان است.

‌

مدیرکل بهزیستی استان به تازگی اعلام کرده است: ۱۴ درصد جمعیت گیلان را افراد بالای ۶۰ سال تشکیل می‌دهد که این آمار در کنار کاهش نرخ فرزندآوری به دغدغه‌ای نگران‌کننده برای استان تبدیل شده است.

به گفته «حسین نحوی نژاد» کاهش نرخ فرزندآوری و فاصله بین ازدواج و فرزندآوری، در نهایت موجب کاهش جمعیت مولد می شود.

*هشدارها از کاهش جمعیت مولد گیلان خبر می دهند

به عبارت دقیق‌تر، افزایش جمعیت سالمندی استان و در کنار آن کاهش نرخ فرزندآوری از این جهت نگران‌کننده است که منجر به کاهش جمعیت جوان استان که گروه سنی تولیدکننده و چرخاننده چرخ اقتصاد و صنعت هستند، منجر می شود. در مقابل افزایش جمعیت سالمندی، استان را در شرایطی قرار می‌دهد که نیازمند بسترهای لازم برای نگهداری و حفاظت و مراقبت از گروه سالمند جامعه گیلانی است. خدمات و امکاناتی که باید فراهم باشد تا زندگی را برای پدران و مادرانی که به سن بازنشستگی رسیده‌اند، راحت‌تر، خوشایندتر و سرشار از لذت کند.

می‌توان گفت افزایش شمار سالمندان به دلیل ساختار فیزیکی ویژه این سنین با شیوع و بروز بالاتر بیماری‌ها در سنین بالاتر همراه است. از سوی دیگر، دوران سالمندی با افزایش نیازهای توان‌پزشکی و کمک‌توانبخشی عجین است که مطمئنا مشکلات قابل توجهی را به‌ویژه در حوزه‌های درمان، نگهداری، بیمه‌های پایه و مکمل و نیز پرداخت مستمری بازنشستگی به دنبال دارد.

مطمئنا تامین چنین خدمات و امکاناتی علاوه بر اینکه نیازمند زیرساخت‌هایی است، وابسته به صرف هزینه است. شاهد بر این موضوع، آماری است که نحوی نژاد اعلام‌ کرده است. به گفته مدیرکل بهزیستی گیلان، ۱۴ هزار سالمند گیلانی تحت پوشش بهزیستی قرار دارند و یک هزار و ۲۰۰ سالمند وابسته به تخت در مراکز نگهداری بهزیستی استان هستند و یک هزار نیروی متخصص به آنان خدمت رسانی می کنند.

حال اگر در استانی که پیرترین استان کشور محسوب می‌شود، تنها یک بخش از نیازهای گروه سالمندی که همان زیرساخت‌هایی در حوزه نگهداری و درمان است فراهم نباشد، مطمئنا نگرانی‌های بیشتری را بر می‌انگیزد.

*فرزندآوری رویایی که تحقق نمی یابد

اما این تمام ماجرا نیست. کاهش ازدواج‌های موفق و کاهش تمایل زوج‌ها برای فرزندآوری هم باعث شده که گیلان در مسیر امیدوار کننده‌ای برای رسیدن به جمعیت جوان در سال‌های آینده قرار نگیرد.

حداقل از ۱۰ سال پیش، زنگ‌های هشدار از کاهش فرزندآوری در گیلان به صدا درآمده بود. این هشدار در سال ۹۷ هم تکرار شد به‌طوریکه مدیرکل دفتر سلامت، جمعیت، خانواده و مدارس وزارت بهداشت، از کاهش نرخ رشد جمعیت، ازدواج و فرزندآوری در گیلان خبر داد و گفت: گیلان، استان آخر کشور در رشد جمعیت، ازدواج و باروری است و حتی میزان طلاق در گیلان نیز در مقایسه با سایر استان های کشور بالاست.

به عبارت دقیق‌تر، کاهش فرزندآوری موجب می‌شود تا خانواده‌های گیلانی نتوانند جایگزین نسل داشته باشند و در آینده از جمعیت جوان استان کاسته شده و به جمعیت میانسال و سالخورده افزوده می‌شود.

کاهش تمایل زوج‌های جوان به داشتن فرزند، تجربه‌ای مشترک در اکثر نسل‌های جوان امروزی است. به گفته کارشناسان، افزایش سطح انتظار زوجین از رفاه، ناامنی اشتغال و وضعیت نابسامان اقتصادی از اصلی‌ترین دلایل نبود تمایل در زوجین برای بچه‌دار شدن است. هرچند در دنیای امروز، فرزندآوری برای زوجین یک انتخاب یا تصمیم شخصی محسوب می‌شود اما از سوی دیگر با اثراتی که بر آینده یک جامعه حتی در سطح جامعه گیلانی خواهد گذاشت، می‌تواند نشان‌دهنده تاثیر عمومی و اجتماعی این تصمیمات شخصی باشد.

با این‌همه به‌نظر می‌رسد در صورتی که برنامه‌ریزی های تجربه شده و علمی برای وضعیت موجود استان تدوین شود، نه تنها در آینده نزدیک، گیلان استانی می‌شود که در آن، دیدن کودکانی که با شوق و ذوق در حال بازی کردن هستند و دست در دست پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌هایشان در سبزه‌میدان رشت به این‌طرف و آن‌طرف می‌دوند، رویایی شیرین خواهد بود که تحقق آن امکانپذیر نیست.

پایان پیام/شبستان