مرمت ناقص بلای جان «فروغ»؛ احیای قدیمی‌ترین مدرسه دخترانه رشت همچنان بلاتکلیف

به گزارش گیلانستان «باران که می‌بارد، تمام آب‌های سطحی، اطراف ساختمان جمع می‌شود و تا هوا مساعد نشود، چند روزی آب باران در اطراف عمارت می‌ماند. از سال گذشته که دورتا دور مدرسه فروغ برای بازگشایی آب‌راه و سنگفرش قدیمی باز شد، وضعیت نم و رطوبت کف ساختمان هم بیشتر شده است. » این را مدیر قدیمی‌ترین مدرسه دخترانه گیلان «فروغ» می‌گوید.

پس از بازدید «محمدباقر نوبخت» معاون رییس‌جمهوری و «محمد حسن طالبیان» معاون میراث فرهنگی کشور از این مدرسه و دستور تخصیص اعتبار برای مرمت در اردیبهشت سال ۹۵، پروژه احیای مدرسه فروغ به همت اداره کل میراث فرهنگی گیلان باکندی آغاز شد. با انتشار خبر کشف آبراه قدیمی فروغ در آذرماه سال گذشته، بار دیگر موضوع احیا و تغییر کاربری این مدرسه بر سر زبان‌ها افتاد، اما از بهمن ماه سال پیش، ادامه عملیات مرمت متوقف شده است و حالا با تغییر ایجاد شده نسبت به سطح کف ساختمان و حیاط مدرسه، اکنون دورتا دور فروغ شبیه خندقی شده که با بارش باران، پر آب می‌شود.

آبراه قدیمی نیز به شبکه فاضلاب شهری متصل نیست و در واقع پس‌آب‌های سطحی اکنون راه خروج ندارد. از آنجا که گربه‌روهای ساختمان (محفظه‌های باز کف ساختمان که در معماری بومی به گردش هوا کمک می‌کرد) بازگشایی نشده، پس‌آب‌های سطحی ناشی از نزولات جوی دورتا دور بنا جمع شده و چندین روز طول می‌کشد تا با آفتابی شدن هوا، فروکش کند، اما این تمام ماجرا نیست.

وقتی یک روز آفتابی از مدرسه فروغ بازدید کنید، متوجه میزان رشد گیاهان و علف‌های هرز لای آجرچینی‌های کف و قلوه سنگ‌های صیقلی حیاط می‌شوید. بی‌شک، میزان رطوبت بالا موجب رشد این گیاهان شده است و ریشه‌دوانی این گیاهان به‌ویژه نورسته‌های درخت انجیر، هر روز بر فرسودگی عمارت می‌افزاید.

پیش از مرمت مدرسه فروغ، سقف مستهلک شده محلی برای لانه‌گزینی کبوترهای رشت شده بود. پس از اقدام به تعویض حلب سقف، مدتی این لانه‌گزینی کاهش یافت، اما با توقف پروژه مرمت، از یک سو و عدم تعویض چوب‌های سقف، حالا جداره میانی سقف، مامنی برای کبوترها شده است. شدت تردد این کبوترها به‌قدری زیاد است که آثار فضولات آن در راه پله‌ها، سالن طبقه بالا و راهروها دیده می‌شود.

افزون بر آن، بخاری‌های بلند چدنی که یکی از شاخصه‌های مهم این مدرسه است، قبلا زیر پوششی از گچ مدفون شده بود و در گام نخست مرمت، بخاری‌های چدنی از زیر پوشش گچی بیرون کشیده شد. اما اکنون در اثر افزایش رطوبت، پوسیدگی این بخاری‌های بلند نیز روبه افزایش است.

مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی گیلان در پاسخ به این سوال که چرا ادامه مرمت مدرسه فروغ متوقف شده است، گفت: از میان ۲۲۰ بنای ثبت شده میراثی در گیلان، تعداد ۴۱ اثر ثبت شده در اختیار و مالکیت دستگاه‌های دولتی است.

«شهرود امیر انتخابی» افزود: طبق قانون برنامه ششم توسعه، بناهای میراثی که در تملک دستگاه‌های دولتی هستند، باید همان اداره برای مرمت و نگهداشت آن بودجه اختصاص دهد.

وی با اشاره به اینکه میراث فرهنگی گیلان، طی چند مرحله توانست با تخصیص اعتبار این سازمان، بخش‌هایی از مدرسه فروغ را مرمت کند، اظهار کرد: علاوه بر تعویض سربندی سقف، تعداد زیادی از درب و پنجره‌های فرسوده قدیمی تعویض شده است. همچنین با رطوبت‌زدایی از دیوارها و کف، سنگفرش قدیمی حیاط و آبراه تاریخی مدرسه نیز احیا شد، ولی به استناد قانون برنامه ششم توسعه و اینکه مدرسه فروغ در مالکیت آموزش و پرورش قرار دارد، سازمان میراث فرهنگی بیش از این نمی‌تواند برای مرمت فروغ هزینه کند.

امیر انتخابی با اشاره به مکاتبات صورت گرفته در این زمینه با مدیرکل آموزش و پرورش گیلان، تصریح کرد: هفته پیش‌رو، جلسه‌ای به‌همین منظور با استاندار گیلان خواهیم داشت و وضعیت نگهداری بناهای میراثی در تملک ادارت دولتی مورد بررسی قرار می‌گیرد. اگرچه تاکنون تلاش برای گفت وگو با مدیرکل آموزش و پرورش گیلان ناموفق بوده است، ولی امیدواریم با ورود استاندار گیلان، دستگاه‌های دولتی که بناهای میراثی تحت مالکیت دارند، برای نگهداشت و احیای آن عاملانه اقدام کنند.

گفتنی است، نام مدرسه یاد شده در محله آفخرای رشت، ابتدا «مهستی» نام داشت که توسط موسیونرهای آمریکایی تاسیس شد. قبل از انقلاب «فروغ» نام گرفت و بعد از انقلاب۱۳۵۷ به دبیرستان ۱۷شهریور تغییر نام داد. بر اساس پرونده ثبتی اداره کل میراث فرهنگی گیلان، این مدرسه در سال ۱۲۸۴ خورشیدی ساخته شده است، اما بر اساس یادداشت‌های برخی مورخان از جمله «شادی پیروزی» به سال ۱۲۸۲ و بر اساس کتاب «مرادعلی توانا» در سال ۱۲۷۹خورشیدی تاسیس شده است.

فروغ در سال ۱۳۱۲ خورشیدی توانست مجوز تاسیس دوره کامل متوسطه را هم دریافت کند و بودجه این مدرسه توسط انجمن خیریه آمریکایی تامین می‌گشت. در این مدرسه ابتدا رشته «خانه‌داری» تدریس می‌شد، اما بعدها رشته‌های طبیعی و علمی نیز به رشته خانه‌داری اضافه شد. این دبیرستان، دخترانی را تحویل جامعه داده که برخی در سطح دنیا مطرح هستند، مهم‌ترین آنها «دکتر آذر اندامی» باکتری‌شناس و تولیدکننده واکسن وبای التور و شاعره نامی «مهکامه محصص لاهیجانی» دوست پروین اعتصامی است که مدتی هم مدیریت دبیرستان مذکور را برعهده داشت.

پایان پیام/شبستان